အစောပိုင်းမြန်မာနိုင်ငံသမိုင်းသည် ကျောက်ခေတ်၊ ကြေးခေတ်၊ သံခေတ် စသည်ဖြင့် အဆင့်ဆင့် ဖြစ်ပေါ်ပြောင်းလဲခဲ့သည်။ သံခေတ်အတွင်းတွင် မြန်မာနိုင်ငံအတွင်း၌ မြို့ပြယဉ်ကျေးမှု စတင်ထွန်းကားခဲ့ရာ ပျူလူမျိုးများက စတင်တည်ထောင်ခဲ့ကြပါသည်။ မြန်မာနိုင်ငံတွင် ရှေးဟောင်းမြို့ပြ ယဉ်ကျေးမှုကို ပျူလူမျိုးများက ခရစ်တော်မပေါ်မီ (Before Christ) ကာလကပင် ယဉ်ကျေးသော လူ့အဖွဲ့အစည်းအဖြစ် တဖြည်းဖြည်း တရွေ့ရွေ့ဖြင့် တည်ထောင်လာခဲ့ကြသည်။ ပျူလူမျိုးတို့၏ သမိုင်းကို မြန်မာနိုင်ငံ ရှေးဟောင်းသမိုင်းကျမ်းများဖြစ်သော မဟာရာဇဝင်ကြီး၊ မှန်နန်းမဟာရာဇဝင်၊ စေတီယကထာ ရာဇဝင်ချုပ်၊ ဇမ္ဗူကွန်ချာကျမ်း စသည်တို့တွင် ဖော်ပြခဲ့ကြသည်။ မြန်မာရာဇဝင်ကြီးများနှင့် ပူရာဏ်ကျမ်းများအရ ဟံသာ၀တီပျူ (ဟန်လင်း)မင်း ၈၀၀၊ တမ္ပ၀တီပျူမင်း ၁၉၀၊ မက္ခရာပျူမင်း ၁၆၀၊ ပင်လယ်ပျူမင်း ၉၇၊ ကောင်းစင်ပျူမင်း ၃၀၊ အလကပ္ပပျူမင်း ၂၆၊ ရွာပုကြီးပျူမင်း ၅၀၊ လယ်ကိုင်းပျူမင်း ၄၀ စုစုပေါင်း ၁၃၉၃ ပါးတို့သည် တကောင်း၊ ဗိဿနိုး၊ သရေခေတ္တရာမြို့များ မတိုင်မီကပင် စိုးစံခဲ့ကြောင်း ဆိုပါသည်။

မြေဧကအားဖြင့် ကျယ်ဝန်းလှသည့်ကွင်းပြင်ကြီးအတွင်း ရွေ့လျားမောင်းနှင်နေသည့် ဆောက်လုပ်ရေးလုပ်ငန်းခွင်သုံး ခေတ်မီစက်ယန္တရားယာဉ်ကြီးများ၊ မြေသယ်၊ အုတ်သယ်အလုပ်ကြမ်းသမား၊ အတတ်ပညာရှင်၊ အသိပညာရှင်များ နေရာအနှံ့ ဖြန့်ကြက်ကာ လုပ်ငန်းခွင်ဝင်ရောက်နေသူများဖြင့် လှုပ်ရှားသက်ဝင်နေသည့်မြင်ကွင်း။

မြန်မာစကားပုံတွင် “နှုတ်တစ်ရာစာတစ်လုံး” ဟု အဆိုရှိသည့်အတိုင်း စကားအခွန်းပေါင်းတစ်ရာ ပြောဆိုခြင်းထက် စာတစ်လုံးရေးမှတ်ခြင်းသည်သာ မှတ်တမ်းမှတ်ရာအဖြစ် ကျန်ရှိခြင်းနှင့် ပိုမိုထိရောက် ခိုင်မာမှုရှိခြင်းတို့ကြောင့် ရှေးရာစုခေတ်များကတည်းကပင် မှတ်တမ်းမှတ်ရာများကို ကိုးကား၍ ရှေ့ဆက် ဆောင်ရွက်သင့်သည်များကို ဆက်လက်ဆောင်ရွက်ခဲ့ကြသည်။ မြန်မာအဘိဓာန်တွင် “မှတ်တမ်း”၏ အဓိပ္ပာယ်ကို “အရှည်သဖြင့် သိမှတ်ဖွယ်ရာတို့ကို ရေးမှတ်ထားသောစာ” ဟု ဖွင့်ဆိုထားသည်။

ကျန်းမာရေးဝန်ကြီးဌာနက ကြီးမှူးကျင်းပသော “အကြိမ် (၅၀) မြောက် ရွှေရတုမြန်မာနိုင်ငံ ကျန်းမာရေးဆိုင်ရာ သုတေသနညီလာခံ” ကို ဖေဖော်ဝါရီလ ၂၁ ရက်နေ့မှ ၂၅ ရက်နေ့အထိ ရန်ကုန်မြို့ ဒဂုံမြို့နယ် အမှတ်-၅၊ ဇီဝကလမ်းရှိ ဆေးသုတေသနဦးစီးဌာနတွင် ဗီဒီယိုကွန် ဖရင့်စနစ်(Virtual) နှင့် ကိုယ်တိုင် တက်ရောက်ခြင်း (In-person) ပူးတွဲလျက် ပေါင်းစပ် (Hybrid)အသွင်ဖြင့် ကျင်းပသွားမည်ဖြစ်ပါသည်။

“ကျွန်တော်တို့ဟာ ဈေးကွက်စီးပွားရေးပြုပြင် ပြောင်းလဲမှုတွေကို အလေးအနက်ထားရ လိမ့်မယ်။ ကုမ္ပဏီကြီးတွေနဲ့ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းရှင်များက ယှဉ်ပြိုင်နိုင်မှသာ ရေရှည်ရပ်တည် နိုင်မှာဖြစ်ပါတယ်။ အသေးစား၊ အလတ်စားစီးပွားရေးလုပ်ငန်းတွေကို စောင့်ရှောက်ထိန်းသိမ်း ခြင်းအားဖြင့် ဒီမို ကရေစီဟာ အမြစ်တွယ်နိုင်မှာဖြစ်တယ်” လို့တောင်ကိုရီးယားမှ ဒေဂျွန်း (K Dae Jung) က ၁၉၉၈ မတ်လ ၂ ရက်နေ့ထုတ် Time မှာ ရေးသား ထားတာ တွေ့ရပါတယ်။

မဟုတ်မမှန်လုပ်ကြံသတင်းတွေ၊ သွေးထိုးလှုံ့ဆော်မှုတွေ၊ ဝါဒဖြန့်ချိမှုတွေနဲ့ မီဒီယာအဆိပ်သင့်မှု အများဆုံးခံနေရတဲ့ တိုင်းပြည်ကို ပြပါဆိုရင် အရှေ့တောင်အာရှက မြန်မာပြည်ကို ညွှန်ပြရမလိုပါပဲ။ အခြားနိုင်ငံတွေလည်း မီဒီယာအဆိပ်သင့်မှု အနည်းနဲ့အများတော့ ခံနေရတာပါပဲ။

ကမ္ဘာ့နိုင်ငံတွေမှာ ဒီမိုကရေစီစနစ်အမျိုးမျိုး ကျင့်သုံးတာကို တွေ့ရပါတယ်။ ဒီမိုကရေစီစနစ်ဟာ နိုင်ငံပေါင်း ၁၁၀၊ ၅၄ ဒသမ ၈ ရာခိုင်နှုန်းက ကြိုက် နှစ်သက်တဲ့ နိုင်ငံရေးစနစ် တစ်ရပ်ဖြစ်ပါတယ်။

နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီအနေဖြင့် စစ်မှန်၍ စည်းကမ်းပြည့်ဝသော ပါတီစုံဒီမိုကရေစီနှင့် ဖက်ဒရယ်စနစ်ကိုအခြေခံသည့် ပြည်ထောင်စုကို တည်ဆောက်နိုင်ရေးအတွက် စီးပွားရေး၊ လူမှုရေးနှင့် နိုင်ငံရေးဆိုင်ရာ ဦးတည်ချက်(၉)ရပ်ချမှတ် အကောင်အထည်ဖော်လျက်ရှိပါသည်။ လမ်းခရီးတွင် နိုင်ငံ၏ စီးပွားရေး၊ လူမှုရေးမျှခြေကို ပျက်စီးစေသော၊ ဆင်းရဲနွမ်းပါးမှုကို ဖြစ်ပေါ်စေသော၊ နိုင်ငံ၏အင်စတီကျူးရှင်း (စီးပွားရေး၊ လူမှုရေးနှင့် နိုင်ငံရေး ဆိုင်ရာအဖွဲ့အစည်းများ) အပေါ် ယုံကြည်မှုလျော့နည်းစေသော၊ နှစ်ကာလရှည်ကြာစွာ ရှင်သန်အမြစ်တွယ်နေသည့် အဂတိလိုက်စားမှုပြဿနာ (Endemic Corruption) ကိုလည်း ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းနေရပါသည်။ အဂတိလိုက်စားမှုကို အရှိန်အဟုန်ဖြင့် တိုက်ဖျက်ရာတွင် ပြည်သူလူထု၏လက်တွဲ ပူးပေါင်း ဆောင်ရွက်မှုနှင့် အဂတိလိုက်စား မှုတိုက်ဖျက်ရေး သိမြင်နားလည်မှု ရေချိန်မြင့်မားရန်လည်း အထူးလိုအပ်လှပါသည်။

ဒီမိုကရေစီထွန်းကားဖို့ဆိုရင် နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံဟာ ဒီမိုကရေစီအမှန်တကယ် ထွန်းကားနိုင်စေတဲ့ လမ်းကြောင်းမှန် ပေါ်မှာလျှောက်လှမ်းနေဖို့ မဖြစ်မနေလိုအပ်ပါတယ်။ ဒီမိုကရေစီစံနှုန်းတွေကို ပုံမှန်ဖွံ့ဖြိုးရှင်သန်လာစေရေး အင်တိုက် အားတိုက် ပြုစုပျိုးထောင်နေဖို့မဖြစ်မနေ လိုအပ်ပါတယ်။ နိုင်ငံသားတွေနဲ့ နိုင်ငံရေး အဖွဲ့အစည်း (နိုင်ငံရေးပါတီ) တွေမှာ ဒီမိုကရေစီဓလေ့စရိုက် ပေါ်ထွန်းစေဖို့ သင်ယူလေ့ကျင့်နေရန် မဖြစ်မနေ လိုအပ်ပါတယ်။ နိုင်ငံရေးဆိုင်ရာ အင်စတီကျူးရှင်းတွေကို ဒီမိုကရေစီနဲ့ စပ်အပ်လျော်ညီပြီး ခိုင်မာတောင့်တင်းတဲ့ အင်စတီကျူး ရှင်းတွေအဖြစ်တည်ဆောက်ဖို့ မဖြစ်မနေလိုအပ်ပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံကို ဒီမိုကရေစီစနစ် ထွန်းကားပြီး တိုးတက်သာယာဝပြောတဲ့ ငြိမ်းချမ်းတဲ့ နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံအဖြစ် မြင်လိုတွေ့လို ကြောင်း တွင်တွင်အော်နေကြတဲ့နိုင်ငံ -တချို့ဟာ အမှန်စင်စစ်မှာတော့ မြန်မာနိုင်ငံကောင်းစား မှာကို လုံးဝမလိုလားကြောင်း အထင်အရှားတွေ့မြင် နိုင်တဲ့အထောက်အထားတွေမြောက်မြားစွာရှိနေပြီဆိုတာ တွေ့မြင်လာရပါတယ်။ အထူးသဖြင့် လစ်ဘရယ် ဒီမိုကရေစီစနစ် တစ်ခုတည်းကိုမှကောင်းတဲ့နိုင်ငံရေး စနစ်ပါလို့ဟစ်ကြွေးကြပြီးတော့ တစ်ကမ္ဘာလုံးမှာ လစ်ဘရယ်ဝါဒတစ်ခု တည်းသာ လွှမ်းမိုးစေလိုတယ်ဆိုတဲ့ အနောက်နိုင်ငံကြီးတွေရဲ့ စိတ်စေတနာကို အခုအချိန်အခါမှာ မျက်ဝါးထင်ထင် တွေ့မြင်လာရပြီဖြစ်ပါတယ်။