ပြောင်းလဲလာသည့် ရာသီဥတုကြောင့် တောင်သူများမိုးမျှော်၍ စိုက်ပျိုးရေးလုပ်ဆောင်ရန် ခက်ခဲလာပြီး မိုးမျှော်၍ စိုက်ပျိုးမည်ဆိုပါကလည်း စီးပွားဖြစ်မည်မဟုတ်။ ထို့အတွက် မိုးကိုမမျှော်ဘဲ အချိန်မှန် စိုက်ပျိုးရေရရှိရေးအတွက် ဆည်မြောင်းအဆောက်အအုံများကို တောင်သူများ အားကိုးအားထားပြုလာကြသည်။

“လူ့သမိုင်းတစ်လျှောက် မရပ်မနားကြားနေရတဲ့ကြောက်စရာအသံတွေက စစ်မောင်းသံနဲ့ စစ်ချီသံတွေပါပဲ”ဟု သုတေသီ အာသာကိုအက်စ်လာ ဆိုခဲ့သည့်အတိုင်း ကမ္ဘာပေါ်တွင် စစ်ပွဲများက ယနေ့တိုင် မပြီးနိုင်၊ မစီးနိုင် အတောမသတ်ဖြစ်ပွားနေဆဲ။

စိုက်ပျိုးပြီး ရက်ပေါင်း ၈၀ ကနေ ၈၅ ရက်အတွင်း ဈေးကွက်ဝင် ငွေပေါ်နိုင်သည့်အပြင် ပြည်တွင်းစားသုံးဆီဖူလုံရေးအတွက် အရေးပါသော နေကြာသီးနှံ စိုက်ပျိုးရေးအကြောင်းကို တောင်သူ အများစု စိတ်ပါဝင်စားလာကြပါတယ်။

၁။ ကျွန်တော့်အနေဖြင့် ဂမ်ဘီယာက မြန်မာနိုင်ငံ၏ ကနဦး ကန့်ကွက်လွှာဒုတိယအချက်အပေါ် တုံ့ပြန်ချက် (Observations) နှင့်စပ်လျဉ်း၍ ပြန်လည်တုံ့ပြန် လျှောက်လဲတင်ပြမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ ဤအမှုတွင် ဂမ်ဘီယာနိုင်ငံအနေဖြင့် တရားရုံး၌ တရားစွဲဆို ဆောင်ရွက်ခွင့်မရှိကြောင်း တင်ပြသွားမှာ ဖြစ်ပါတယ်။

ကျေးရွာလို့ဆိုလိုက်တာနဲ့ ကျွန်တော်တို့စိတ်ထဲမှာ အရင်ဆုံးတွေးမြင်မိတာကတော့ နေရာ ကျယ်ကျယ် ဝန်းဝန်းရှိတဲ့ ကွင်းပြင်ကြီးတွေရယ်၊ လတ်ဆတ်တဲ့ အစားအစာ၊ သန့်ရှင်းသောလေ ခံစားနိုင်တဲ့ သာယာလှပတဲ့ နေရာများပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီလို ရိုးရှင်းသာယာ အေးချမ်းတဲ့ ကျေးရွာတွေမှာ နေထိုင် ကြတဲ့ ပြည်သူတွေရဲ့ဘဝ အစဉ်လှပစေဖို့ ၂၁ ရာစု ခေတ်ရေစီး ကြောင်းနဲ့အညီ ခေတ်မီဖွံ့ဖြိုးတိုးတက် စေသော ကျေးလက်လူနေမှုပုံစံများအဖြစ် ပြောင်းလဲ သွားကြဖို့ လိုအပ်လာတာပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ ယခုလိုကျေးလက်လူနေမှုပုံစံများ ခေတ်မီ တိုးတက် ပြောင်းလဲ စေဖို့ အတွက် ခေတ်စနစ်နှင့်ကိုက်ညီပြီး ဘက်စုံဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုကို အားပေးမြှင့် တင်သည့် “ခေတ်မီစံပြကျေးရွာ” များကို ထူထောင်ပေးဖို့ လိုအပ်မှာပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ “ခေတ်မီစံပြ ကျေးရွာ ထူထောင်ခြင်း”ဟု

၂၀၁၉ ခုနှစ် နှောင်းပိုင်းမှ စတင်ဖြစ်ပွားခဲ့သော ကိုဗစ်-၁၉ သည် နှစ်နှစ်ကျော်လာသည့် ယနေ့ထက် တိုင် ကူးစက်မှုများဆက်လက်ရှိနေဆဲဖြစ်သည်။ ကိုဗစ်-၁၉ မှာ ဗီဇမျိုးကွဲများဖြင့် ဆက်လက် ရှင်သန်နေဆဲဖြစ်ရာ ကူးစက်မှုထိန်းချုပ်ရေး၊ ကာကွယ်ရေးနှင့် ကုသရေးများ ဆောင်ရွက်နေရသဖြင့် အချိန် ကြာလာသည်နှင့်အမျှ ယင်းကြောင့် ဖြစ်ပွားလာသည့် အကျိုးဆက်များသည် ကဏ္ဍအသီး သီးသို့ သက်ရောက်လျက်ရှိပါသည်။ ကိုဗစ်-၁၉ ကြောင့် ထိခိုက်ကျဆင်းနေသည့် စီးပွားရေးများ ပြန်လည်ထူထောင်ရေး၊ ဝင်ငွေလျော့ကျလာမှု၊ ပညာသင်ကြားရာတွင် ကွဲပြားခြားနားလာမှု၊ ကာကွယ်ဆေး ရရှိနိုင်မှုတို့တွင် မညီမျှမှုများကြောင့် ဆင်းရဲနွမ်းပါးသူများနှင့် ထိခိုက်လွယ်သူများ အပေါ် အချိုးမညီမျှ မှုများ ဖြစ်ပေါ်လာကြောင်း ကမ္ဘာ့ဘဏ်၏ ၂၀၂၁ ခုနှစ် ကိုဗစ်-၁၉ သုံးသပ်ချက် အစီရင်ခံစာတွင် ဖော်ပြထားပါသည်။

၂၀၀၉ ခုနှစ်သင်းပိုင်းမှ စတင်ဖြစ်ပွားခဲ့သော ကိုဗက်-၁၉ သည် နှစ်နှစ်ကျော်လာသည့် ယနေ့ထက်တိုင် ကူးစက်မှု ဆက်လက်ရှိနေဆဲဖြစ်သည်။ ကိုဗစ်-၁၉ မှာ ဗီဇမျိုးကွဲများဖြင့် ဆက်လက်ရှင်သန်နေဆဲဖြစ်ရာ ကူးဆက်မှုထိန်းချုပ်ရေး၊ ကာကွယ်ရေးနှင့် ကုသရေးများ ဆောင်ရွက်နေရသဖြင့် အချိန်ကြာလာသည်နှင့်အမျှ ယင်းကြောင့် ဖြစ်ပွားလာသည့် အကျိုးတော်များသည် ကဏ္ဍအသီးသီးသို့ သက်ရောက်လျက်ရှိပါသည်။ ကိုဗစ်-၁၉ ကြောင့် ထိခိုက်ကျဆင်းနေသည့် စီးပွားရေးများ ပြန်လည်ထူထောင်ရေး၊ ဝင်ငွေလျော့ကျလာမှု၊ ပညာသင်ကြားရာတွင် ကွဲပြားခြားနာမှု၊ ကာကွယ်ဆေး ရရှိနိုင်မှုတို့တွင် မညီမျှမှုကြောင့် ဆင်းရဲနွမ်းပါးသူများနှင့် ထိခိုက်လွယ်သူများပေါ် အချိုးမညီမျှမှုများ ဖြစ်ပေါ်လာကြောင်း ကမ္ဘာ့ဘဏ်၏ ၂၀၂၁ ခုနှစ် ကိုဖစ်-၁၉ သုံးသပ်ချက် အစီရင်ခံစာတွင် ဖော်ပြထားပါသည်။

ကမ္ဘာ့ရှေးဦးလူသားများကဲ့သို့ သလေးစပါးကိုသာ နေ့စဉ်နှင့်အမျှ ရှာဖွေစားသောက်ရမည် ဆိုပါက အဘယ်မှာ ဝမ်းဝကြမည်နည်း။ တိုးတက်ပြောင်းလဲ လာသော လူနေမှုစနစ်အရ တီထွင်ကြံဆ သုတေသန၊ နည်းပညာတို့ကို အသုံးချတတ်လာကြ၍ အထွက်နှုန်းကောင်း မျိုးကောင်းမျိုးသန့်များကို ရှာဖွေစိုက်ပျိုးလာကြသည်။ လယ်ယာမြေစနစ်ထွန်းကားလာမှုနှင့် အတူ မျိုးကောင်းမျိုးသန့် ရှာဖွေစိုက်ပျိုးရေးမှာလည်း တိုးတက်ပြောင်းလဲလာခဲ့သည်။ စိုက်ပျိုးရေးနှင့်မွေးမြူရေး တိုးတက်ရေး အတွက် သိပ္ပံပညာရှင်များက အပတ်တကုတ် စူးစမ်းရှာဖွေခဲ့ကြခြင်းဖြစ်သည်။ တစ်နည်းအားဖြင့် အထွက်နှုန်းကောင်းပြီး အနံ့အရသာနှင့် ပြည့်စုံသော သီးနှံမျိုးကောင်းမျိုးသန့်များကို စဉ်ဆက်မပြတ် သုတေသနပြု ရှာဖွေခဲ့ကြခြင်း ဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့်ပင် ယနေ့ခေတ်တွင် ကမ္ဘာ့လူဦးရေ တိုးတက်လာမှုကို ကာမိစေရန် စားရေရိက္ခာများ ကမ္ဘာ့နိုင်ငံအသီးသီးက တစ်နှစ်ထက် တစ်နှစ် ကြိုးပမ်းစိုက်ပျိုး ထုတ်လုပ်နေကြခြင်းဖြစ်သည်။

ရေသည် သက်ရှိသတ္တဝါများအတွက် အရေးပါဆုံး ဓာတ်ဖြစ်ပြီး ရေဓာတ်မရှိပါက အသက်ရှင်ရန် မလွယ်ကူသည့်အပြင် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုတွင်လည်း အဓိကအခန်းကဏ္ဍ၌ ပါဝင်နေသည်။ ကမ္ဘာ့မြေမျက်နှာပြင်၏ ၇၀ ရာခိုင်နှုန်းကျော်ကို ရေထုဖြင့် ဖုံးလွှမ်းထားသော်လည်း လူသားများအသုံးပြုနိုင်သော သန့်စင်သည့် ရေပမာဏမှာ ၂ ဒသမ ၅ ရာခိုင်နှုန်းသာရှိသည်။ ကမ္ဘာ့လူဦးရေ တစ်ဘီလီယံခန့်သည် လုံခြုံဘေးကင်းသည့် သောက်သုံးရေ မရရှိနိုင်သေးသည့် အတွက် ကျန်းမာရေး၊ ပညာရေးနှင့် အသက်မွေးဝမ်းကျောင်းလုပ်ငန်းများအပေါ် သက်ရောက်မှုများ ရှိနေသည်။ ကမ္ဘာ့လူဦးရေ ၂ ဒသမ ၃ ဘီလီယံခန့်သည်လည်း ကောင်းမွန်သည့် မိလ္လာစနစ်နှင့် အလှမ်းဝေးနေဆဲဖြစ်သည့်အတွက် ကုလသမဂ္ဂ အထွေထွေညီလာခံက ၂၀၁၈-၂၀၂၈ ခုနှစ်အထိကို ရေဆိုင်ရာစဉ်ဆက်မပြတ် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုများအတွက် အကောင်အထည်ဖော် ဆောင်ရွက်ရန် ဆယ်စုနှစ်အဖြစ် သတ်မှတ်ထားသည်။

၁။ မြန်မာနိုင်ငံ ကနဦးကန့်ကွက်လွှာရဲ့ စတုတ္ထကန့်ကွက်ချက်ဟာ ဂမ်ဘီယာနိုင်ငံက တရားစွဲ လျှောက်ထားမှုကို တင်သွင်းတဲ့အချိန်မှာ ဂမ်ဘီယာနိုင်ငံနှင့် မြန်မာနိုင်ငံကြားမှာ အငြင်းပွားမှု မရှိခဲ့တဲ့အတွက် တရားရုံးမှာ စီရင်ပိုင်ခွင့်မရှိဘူး ဒါမှမဟုတ် အဲ့လိုလျှောက်ထားမှုကို လက်ခံ ဆောင်ရွက်ခြင်းမပြုနိုင်ဘူးဆိုတာကို ကန့်ကွက်တဲ့အနေနဲ့ တင်ပြခြင်းဖြစ်ပါတယ်။