“လူတွင်ပါလို့ နွားကျားကိုက်ခံရတာ” ဆိုတဲ့ ရှေးလူကြီးတွေရဲ့စကားဟာ ကိုဗစ်-၁၉ ကပ်ရောဂါက ပေးထားတဲ့ သင်ခန်းစာနဲ့ ကိုက်ညီနေတာကို တွေ့ရပါတယ်။

“စာဖတ်ပရိသတ်ပြည်သူများအတွက် အကျိုးပြုစာပေများ ရှင်သန်ထွန်းကားရေးနှင့် မြန်မာစာပေဖွံ့ဖြိုးရေးလိုအပ်ချက်များ ဖြည့်ဆည်းဆောင်ရွက်ရန်”ဟူသော ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် ပခုက္ကူမြို့ ဗိုလ်ချုပ်လမ်းနေ သိန်းတစ်ရာဆေးပေါင်းရုံပိုင်ရှင် ဦးအုံးဖေက သူ၏စာပေဒါန မတည်လှူဒါန်းငွေများဖြင့် ၁၉၉၄ ခုနှစ်မှစ၍ ပခုက္ကူစာပေဆုကို နှစ်စဉ်ချီးမြှင့်ခဲ့ရာ ယခုနှစ်တွင် (၂၈)ကြိမ်မြောက် ပခုက္ကူစာပေဆုချီးမြှင့်ပွဲကို ဇူလိုင်လ ၈ ရက်နေ့တွင် ရန်ကုန်မြို့၌ ကျင်းပရန် စီစဉ်နေကြလေပြီ။

နှစ်(၁၀၀)ပြည့် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ သမဝါယမနေ့ကို ရောက်ရှိလာပြီဆိုတော့ ကျွန်တော့်ရဲ့အတွေးထဲ ဆရာဇော်ဂျီ ခံစားရေးဖွဲ့ခဲ့တဲ့ ကဗျာတစ်ပုဒ်ကို သွားပြီးသတိရလိုက်မိပါတယ်။ နှုတ်ကလည်း သူ့အလိုလို ကဗျာစာသားတစ်ပိုဒ်ကို ရွတ်ဆိုမိလိုက်ပါတယ်၊ “ အယက်အကန်ခံလို့ ၊ ဗေဒါပျံ အံကိုခဲ ၊ ပန်းပန်လျက်ပဲ ” ဆိုပြီးတော့လေ။

၃၈-ဖြာမင်္ဂလာ ကဗျာများထဲက ဆဋ္ဌမမြောက်ကဗျာပေါ့ကွယ်။ “ရှောင်ကြဉ်ရေးမင်္ဂလာ” ကဗျာလို့ခေါ်တယ်။ ရှောင်ကြဉ်ရေးမင်္ဂလာလေးပါးကို ကဗျာအဖြစ် ဆရာကြီးဒဂုန်ဦးဆန်းငွေက ရေးစပ်သီကုံး ခဲ့တာဖြစ်တယ်။ 

အကျိုးစီးပွား ပဋိပက္ခဆိုသည်မှာ “မည်သူမဆို ရာထူးတာဝန်အရ ပေးအပ်ထားသည့် လုပ်ပိုင်ခွင့်ကို အသုံးပြုကာ ဆုံးဖြတ်ချက်များ ချမှတ်ခြင်းနှင့် လုပ်ငန်းတာဝန်များ ဆောင်ရွက်ခြင်းတို့တွင် “ကိုယ်ကျိုးစီးပွားကို” ဦးတည်သော ပြုမူဆောင်ရွက်မှုများ ပြုမူလုပ်ဆောင်သည့်အခြေအနေကို ဆိုလို သည်” ဟု အောက်စ်ဖို့ဒ်အဘိဓာန်တွင် ဖော်ပြထားပါသည်။ နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းဆိုသည်မှာ အများပြည်သူ အကျိုးစီးပွားအတွက် ဝန်ဆောင်မှုပေးရန် လုပ်ပိုင်ခွင့်အပ်နှင်းခံရသူများဖြစ်ရာ

ပဲပုပ်၊ ပဲ၊ ပြောင်း၊ သစ်သီးဝလံ၊ ပန်းမန်နှင့် ဟင်းသီးဟင်းရွက် စသည့် တောင်ကြီးဒေသ ထွက်ကုန်များသည် ဖြူ၊ နီ၊ ပြာ၊ ဝါအရောင်စုံဖြင့် လတ်ဆတ်နေသည်။ တောင်ကြီးဈေးအတွင်း ဈေးဖွင့်ချိန် နံနက်ခင်းမှသည် ဈေးသိမ်းချိန် ညနေပိုင်းအထိ ရောင်းဝယ်လှုပ်ရှားမှုများဖြင့် စည်ကားနေသည်မှာ ဒေသလူမှုစီးပွား ဝေစည်ဖွံ့ဖြိုးမှုကို လှစ်ဟပြသနေသကဲ့သို့ပင်။

နိုင်ငံဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေး၊ လူနေမှုအဆင့် မြင့်မားရေးတို့အတွက် လိုအပ်လျက်ရှိသော၊ တွင်တွင်ကျယ်ကျယ် အသုံးပြုလျက်ရှိသော လျှပ်စစ်ဓာတ်အားသည် “သုံးတတ်လျှင်ဆေး မသုံးတတ်လျှင် ဘေး”ဆိုသကဲ့သို့ စနစ်တကျ သတိတရားဖြင့် သုံးစွဲပါက အကျိုးရှိသော်လည်း သတိလက်လွတ်၊ မဆင်မခြင်၊ ပေါ့ပေါ့ဆဆ သုံးစွဲကြပါက ရာသီမရွေး လျှပ်စစ်အန္တရာယ် ဖြစ်ပေါ်နိုင်ပေသည်။

မတူကွဲပြားခြင်းများရှိလင့်ကစား အများအကျိုး ထမ်းသယ်ပိုးဖို့ စိတ်ဆန္ဒတူသူများဖြင့် စုပေါင်းဖွဲ့စည်းထားသည့် အများဆန္ဒနှင့်အညီ စီမံခန့်ခွဲလျက်ရှိသည့် အဖွဲ့အစည်းတစ်ခု ကမ္ဘာပေါ်တွင် မားမားမတ်မတ် ရပ်တည်လျက်ရှိနေပေသည်။ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ခြင်း၏ အကျိုးရလဒ်ကို ယင်းအဖွဲ့တွင် ပါဝင်သူများ အချိုးကျ ခွဲဝေရရှိစေခြင်းဖြင့် ရာစုနှစ် နှစ်ခုနီးပါး သက်တမ်းရှည်လျားခဲ့သည့် အဖွဲ့အစည်းကို ရည်ညွှန်းရလျှင် သမဝါယမအဖွဲ့/ အသင်းကို ပြဆိုရမည် ဖြစ်ပေသည်။

ကမ္ဘာပေါ်မှာရှိတဲ့ လူသားများအားလုံးရဲ့ ဘုံရန်သူများထဲမှာ မူးယစ်ဆေးဝါးနဲ့ စိတ်ကိုပြောင်းလဲစေသော ဆေးဝါးများကလည်း တစ်ခုအပါအဝင် ဖြစ်ပါတယ်။ သမိုင်းကြောင်းကို ပြန်ကြည့်မယ်ဆိုရင်တော့ ကမ္ဘာပေါ်မှာ ဘိန်းစိုက်ပျိုးမှုကို ကျောက်ခေတ်ရဲ့ နောက်ဆုံးအဆင့်ဖြစ်တဲ့ ဘီစီ ၅၀၀၀ ကျော်လောက်ကတည်းက မြေထဲပင်လယ်ဒေသတစ်ဝိုက်မှာ စတင်တွေ့ရှိပြီး ဘီစီ ၃၄၀၀ ခန့်လောက်မှာတော့ ဘိန်းကို ဝယ်ယူစုဆောင်းခြင်းတွေ အစပြုခဲ့ကြပါတယ်။ အစကနဦးမှာတော့ လူတွေဟာ ဘိန်းကို ကျန်းမာရေးရည်ရွယ်ချက်အတွက် အသုံးချခဲ့ကြပေမယ့် ၁၁ ရာစုလောက်ကနေ စတင်လို့ ဖြေဖျော်ရေးသုံးပစ္စည်း (recreational use) တစ်ခုအဖြစ် ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် စတင် အသုံးပြုလာကြပါတယ်။

ပလတ်စတစ်ညစ်ညမ်းမှုများသည် သမုဒ္ဒရာ၏အစိတ်အပိုင်းအားလုံးကို စိမ့်ဝင်သွားပြီဖြစ်ကြောင်း သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ထိန်းသိမ်းရေးအဖွဲ့(WWF)က ယခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၈ ရက်နေ့တွင် ထုတ်ပြန်ခဲ့ပြီး ပလတ်စတစ်ဆိုင်ရာ နိုင်ငံတကာ သဘောတူစာချုပ်ကို အမြန်ဆုံး အကောင်အထည်ဖော်ကြရန် တောင်းဆိုထားသည်။ WWF က ထုတ်ပြန်သည့် အစီရင်ခံစာအရ အဏ္ဏဝါမျိုးစိတ်များ၏ ၈၈ရာခိုင်နှုန်းသည် သမုဒ္ဒရာအတွင်း ပလတ်စတစ်ညစ်ညမ်းမှုဒဏ်ကို ခံစားနေကြရပြီး တိရစ္ဆာန်များစွာသည် အဆိုပါပလတ်စတစ်များကို မျိုချမိကြောင်း ယင်းအစီရင်ခံစာတွင် ဖော်ပြထားသည်။