ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်တွင် ကံ့ကော်၊ ပုန်းညက် စသည့် ပန်းတို့က အစီအရီပွင့်လန်း မွှေးပျံ့လျက်ရှိကြပါသည်။ ထို့ကြောင့်လည်း နံ့သာတောဟု ဆိုကြခြင်းဖြစ်သည်။ ထိုနံ့သာတောတွင် မမေ့နိုင်စရာ အတိတ်အကြောင်း လည်း အစီအရီရှိကြပေမည်။ ထိုအတိတ်အကြောင်းတို့ကို သတိရစေအောင် စွမ်းဆောင်နိုင်သော ဝိဉာဏ၊ အဝိ ဉာဏ သက်ရှိ၊ သက်မဲ့တို့ကလည်း ပေါလှပေသည်။ ထိုအထဲတွင် ခွန်းချိုသံမြွက် ဥသြငှက်တို့လည်း အပါ အဝင်ဖြစ်ပေသည်။

ကိုလိုနီနယ်မြေချဲ့ထွင်လိုသူတို့သည် မြန်မာနိုင်ငံသို့ အေဒီ ၁၈ ရာစုအစောပိုင်းကာလကတည်းကအကြောင်း အမျိုးမျိုးရှာဖွေကာ ရောက်ရှိလာခဲ့ကြသည်။ ၁၈၂၄ ခုနှစ်တွင် ရှင်မဖြူကျွန်းအရေးကို အကြောင်းပြု၍ ပထမ အင်္ဂလိပ်-မြန်မာစစ်ပွဲဖြစ်ပွားပြီး ၁၈၂၅ ခုနှစ်တွင် တနင်္သာရီနှင့် ရခိုင်ကို ဆုံးရှုံးခဲ့သည်။ ထိုမှ ၂၇ နှစ်အကြာ ၁၈၅၂ ခုနှစ်တွင် ဒုတိယ အင်္ဂလိပ်-မြန်မာ စစ်ပွဲဆင်နွှဲ၍ မြန်မာပြည်အောက်ပိုင်းကို တိုက်ခိုက်သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။ ထို့နောက် ၃၃ နှစ်အကြာ ၁၈၈၅ ခုနှစ်တွင် ဘုံဘေဘားမား သစ်ကိစ္စကို အကြောင်းပြု၍ တတိယ အင်္ဂလိပ်-မြန်မာ စစ်ပွဲဖြစ်ပွားပြီး မြန်မာတို့ အားမတန်တော့သည့်အချိန် တွင် ဘုရင့်အမိန့်တော်အရ လက်နက်ချအရှုံးပေးလိုက်ရ သည်။

ရန်ကုန်တက္ကသိုလ် နှစ်တစ်ရာပြည့်မှာ သတိရလွမ်းစရာတွေက ဘွဲ့နှင်းသဘင်ခန်းမနဲ့ အင်းလျားကန်၊ ကံ့ကော်တောနဲ့ သစ်ပုပ်ပင်၊ ဓာတုဗေဒဌာနနဲ့ အသေးစားအဏုမြူ ဓာတ်ခွဲခန်းတို့ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒိထက်ပို၍ တမ်းတလွမ်းရသူများက‌တော့ ကျွန်တော့်ဆရာများပဲဖြစ်ပါတယ်။ ဓာတုဗေဒပညာကို စတင်မိတ်ဆက်ပို့ချပျိုးထောင်သူ၊ တပည့်အပေါင်းက လေးစားချစ်ခင်ရသူ ဆရာ ဒေါက်တာမောင်ဒီနဲ့ နိဒါန်းပျိုးချင်ပါတယ်။

၁၉၆၇ ခုနှစ် ​ဖေ​ဖော်ဝါရီလမှာ တက္ကသိုလ်​ဘောလုံးကွင်းမှာ ကျင်းပ​တဲ့ တက္ကသိုလ်​ပေါင်းစုံ ပြေးခုန်ပစ်ပြိုင်ပွဲကို ကျွန်မသွား​ရောက်အား​ပေးခဲ့ပြီး RASU က ​ပြေးခုန်ပစ် တံခွန်စိုက်ဒိုင်း ရရှိခဲ့ပါတယ်။ ပြိုင်ပွဲအပြီး အိမ်ပြန်ဖို့ ကား​စောင့်​နေစဉ် ဆေး(၁)မှ ကစားသမားတစ်ဦးနဲ့ စကား​ပြော​နေခိုက် ဆရာခလည်း အိမ်ပြန်​ဖို့ မော်​တော်ကားဆီ သို့အသွား ကျွန်မတို့နှစ်​ယောက် အနားမှ ဖြတ်သွားစဉ် “​အေးညွန့်ကြည်၊ ဒီနှစ် သူတို့ လက်ထဲက ​ရေကူးဒိုင်းကို ပြန်ယူရမယ်” ဟု ပြုံးရွှင်စွာ ​ပြောကြားခဲ့တာကိုလည်း အမှတ်ရ​နေ​ပါ​သေးတယ်။

“ကံ့ကော်တောကို စွန့်ခဲ့ပြီ” ဟူသောဝတ္ထုသည် ကျွန်မတို့ အလယ်တန်းကျောင်းသူဘဝကပင် တရှိုက်မက်မက် မက်ခဲ့ရသော အိပ်မက်ရှည် ဖြစ်ပါသည်။ ဝတ္ထုအမည်ကိုက လွမ်းရိပ်သန်းနေပါ သည်။ ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်အား ကံ့ကော်တောဟူသောအမည်ကို စတင်ပေးခဲ့သူ တက္ကသိုလ် ခင်မောင်အေးသည် “ကံ့ကော်တောနှင့် ဝေးခဲ့ပြီးမှ” ဟူသော ရန်ကုန်တက္ကသိုလ် လွမ်းချင်းဖြင့်လည်း ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်အား ကံ့ကော်တောအဖြစ် သမိုင်းတင် နိုင်ခဲ့ပါသည်။ ကံ့ကော်တောနှင့် ဝေးခဲ့ပြီးမှ မြကျွန်းညိုသို့ သတိရတိုင်း ကျွန်မတို့ မျက်ရည်ဝိုင်းရပါသည်။

ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်ကြီးဟာ ပညာ​ရေးကို အဓိကအ​ခြေပြုပြီး အမျိုးသား​ရေးနဲ့နိုင်ငံ​ရေး လှုပ်ရှားမှုများ၊ စာ​ပေနဲ့ အနုပညာလှုပ်ရှားမှုများနဲ့အတူ အားကစားလှုပ်ရှားမှုများဟာလည်း အ​ရေးပါတဲ့နေရာမှာ ပါဝင်ခဲ့ပါတယ်။ အားကစား လှုပ်ရှားမှုတွေထဲမှ ​တက္ကသိုလ်​ရေကူးပြိုင်ပွဲများ ဟာလည်း ကဏ္ဍတစ်ခုအဖြစ် ပါဝင်ခဲ့တာမို့ နှစ် (၁၀၀) ပြည့် ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်ကို ဂုဏ်ပြုပြီး ဤဆောင်းပါးကို ရေးသားရခြင်း ဖြစ်ပါတယ်။

ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်ကြီး မွေးဖွားလာတာ နှစ်(၁၀၀)ပြည့်ခဲ့ပြီ ဖြစ်ပါတယ်။ ပညာသင်ယူခြင်းနှင့်တူသော မိတ်ဆွေမရှိလို့ အဓိပ္ပာယ်ရတဲ့ ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်ရဲ့ ဆောင်ပုဒ်ဖြစ်တဲ့ “နတ္ထိ ဝိဇ္ဇာ၊ သမံ မိတ္တံ”ဆိုတဲ့ အမှတ်တံဆိပ်ဟာလည်း ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်ကြီးကို ဂုဏ်ဝင့်ထည် မြင့်မားခံ့ညား စေပါတယ်။

၁၂၄၇ ခုနှစ်၊ တန်ဆောင်မုန်းလဆုတ်(၈)ရက်နေ့၊ မန္တလေးနေပြည်တော်မှ သီပေါဘုရင် ပါတော်မူပြီး ၆၂ နှစ် ပြည့်မြောက်သော ၁၉၄၈ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလ ၄ ရက်နေ့မှာ တစ်နိုင်ငံလုံး လွတ်လပ်ရေးရပြီး အချုပ်အခြာအာဏာပိုင် ပြည်ထောင်စုသမ္မတ နိုင်ငံတော်အဖြစ်

မြန်မာ့သိုင်းပညာရပ်၏ သမိုင်းစဉ်ကို မတင်ပြမီ သိုင်း ဟူသော ဝေါဟာရကို ရှေးဦးမဆွ ကြံဆထုတ်ဖော်လိုပေ သည်။ မြန်မာဘုရင်များလက်ထက်က အသုံးပြုခဲ့ကြသော တုတ်တစ်မျိုးကိုလည်းကောင်း၊ လက်နက်ဖြင့်ဖြစ်စေ၊ လက်နက်မဲ့ဖြစ်စေ ဘေးရန်ကာကွယ်သည့် အတတ် ပညာတစ်မျိုးကိုလည်းကောင်း ရုတ်ခြည်းသတိရမိ ကြမည် ဖြစ်ပေသည်။