စားသုံးဆီများတွင် အခြေခံအားဖြင့် (၁) ကျန်းမာ ရေးအရ သင့်တင့်စွာစားသုံးနိုင်သည့် မပြည့်ဝဆီ များ (Unsaturated Fats)၊ (၂) တတ်နိုင်သမျှလျှော့၍ စားသုံးသင့်သည့်ပြည့်ဝဆီများ (Saturated Fats) နှင့် (၃) လုံးဝမစားသုံးသင့်သော အသွင်ပြောင်း ဆီများ (Trans Fats) ဟူ၍ သုံးမျိုးရှိသည်။

ကျွန်တော်တို့ဟာ ပစ္စုပ္ပန်မှာ မိမိဘဝနဲ့ မိမိလူ့အဖွဲ့အစည်းအတွက် ကောင်းမွန်တိုးတက်အောင် စံနှုန်းတွေနဲ့အညီ ကြိုးစားနေထိုင်နေကြရတဲ့ သူတွေချည်းပါပဲ။ ဒီလိုကြိုးစားရာမှာ အတိတ်ကိုလည်း မေ့ထားလို့မရတဲ့အပြင် ထိုအတိတ်ဆီကပဲ သင်ယူလေ့လာစရာတွေ၊ သင်ခန်းစာယူစရာတွေ အများကြီးရှိနေတဲ့အတွက် ရယူတတ်မယ်ဆိုရင် လွန်စွာအကျိုးရှိပါ လိမ့်မယ်။ အတိတ်က ကိုယ့်အမှားတွေကို သုံးသပ်အဖြေရှာနိုင်ဖို့အပြင် သူများရဲ့အမှားမှလည်း သင်ခန်းစာယူနိုင်မှ၊ လေ့လာနိုင်မှသာ ပစ္စုပ္ပန်ကိုတန်ဖိုးထားတတ်ပြီး အနာဂတ်စိန်ခေါ်မှုတွေကို မှန်မှန်ကန်ကန်နဲ့ ရင်ဆိုင်ဖြေရှင်းနိုင်မှာဖြစ်တယ်လို့ ယုံကြည်မိပါတယ်။

မြန်မာတို့၏ အခြေခံစားသောက်ကုန်များတွင် စားသုံးဆီသည် တစ်ခုအပါအဝင်ဖြစ်ရာ နေ့စဉ်အစားအစာ ချက်ပြုတ် ကြော်လှော်မှုတို့အတွက် မရှိမဖြစ်အရာတစ်ခု ဖြစ်နေပါသည်။ မိရိုးဖလာသုံးစွဲခဲ့ကြသော ပြည်တွင်းဖြစ် မြေပဲဆီ၊ နှမ်းဆီတို့ကိုသာမကပဲ လူဦးရေတိုးတက် လာမှု၊ စီးပွားရေးစနစ်ပုံစံပြောင်းလဲလာမှုနှင့် Globalization ကြောင့် ပြောင်းလဲလာသော အစားအစာယဉ်ကျေးမှု စသည်တို့ကြောင့် ပြည်ပမှ တင်သွင်းလာသော စားသုံးဆီအမျိုးမျိုးတို့ကိုပါ ယဉ်ပါးစွာ သုံးစွဲနေကြပြီဖြစ်ပါသည်။

ဆီကိုရေချိုး ဆေးရိုးမီးလှုံ စပါးတောင်ပုံလို့ ဆိုစမှတ်ပြုရလောက်အောင် စိုက်ပျိုးရေးနိုင်ငံဖြစ်တဲ့ မြန်မာနိုင်ငံမှာ ဆန်ရေစပါး၊ ကောက်ပဲသီးနှံတို့ဖူလုံပြည့်စုံခဲ့သလို ဆီစားသုံးမှုကလည်း များပြား ခဲ့ပါတယ်။ အသားငါးဟင်းဆိုရင် ဆီပြန်လေးမှ၊ အသီးအရွက်ကြော်ဆိုရင် ဆီလေးရွှဲမှ အရသာ ရှိတယ်လို့ ထင်ခဲ့ကြပါတယ်။ ကိုယ်တိုင်စိုက်ပျိုးကြိတ်ခွဲရတဲ့ ခေတ်အခါက ဆီစားသုံးမှုများပြား ခြင်းရဲ့နောက်ဆက်တွဲ ဆိုးကျိုးတွေက မသိသာလှသော်လည်း ယနေ့ခေတ်ကာလလို ဈေးကွက် တွေမှာ ရောင်းချနေတဲ့ စားသုံးရန် မသင့်တဲ့၊ မမှန်ကန်တဲ့၊ ရောနှောထားတဲ့၊ အရောင် အနံ့တို့ ထည့်သွင်းပြုပြင်ထားတဲ့ ဆီတွေပေါများ လာချိန်မှာတော့ ဆီစားသုံးမှုများပြား လွန်ကဲခြင်းက ကျန်းမာရေးအတွက် ကြောက်ခမန်းလိလိ အန္တရာယ်ဖြစ်စေနိုင်တယ်ဆိုတာကို တွေ့မြင်လာရ ပါတယ်။

မော်တော်ယာဉ်များအား ဥပဒေနှင့်အညီ စစ်ဆေး ပြီး မှတ်ပုံတင်စေရန်၊ မော်တော်ယာဉ်အမျိုးအစား အလိုက် မောင်းနှင်မည့်သူများအား သတ်မှတ်ထား သည့် အရည်အချင်းနှင့်ပြည့်မီမှု ရှိ/မရှိ စစ်ဆေးပြီး ယာဉ်မောင်းလိုင်စင်ထုတ်ပေးရန်၊ မော်တော်ယာဉ်ကြောင့် ဖြစ်ပေါ်လာသော လေထု၊ ရေထု၊ မြေထုညစ်ညမ်းခြင်းနှင့် အသံဆူညံခြင်းတို့ လျော့နည်းစေရေးဆောင်ရွက်ရန်၊ မော်တော် ယာဉ်ကြောင့် မတော်တဆဖြစ်ပွားမှုများ လျော့နည်းကျဆင်း လာစေရေးအတွက်

ကမ္ဘာတစ်ဝန်းလုံးရင်ဆိုင်နေရသော ကိုဗစ်-၁၉ (ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်) ကပ်ရောဂါသည် ဗီဇမျိုးကွဲ အမျိုးမျိုးပြောင်းလဲကာ ကူးစက်မှုနှုန်းမြန်ဆန်ရုံသာမက အချိန်တိုအတွင်း ကင်းစင်ပပျောက် စေနိုင်မည့် ရောဂါမျိုးမဟုတ်ဘဲ ဆက်လက်ဖြစ်ပွားနိုင်သောကြောင့် နိုင်ငံတကာတွင် တိုင်းရင်း ဆေးဖြင့် ကာကွယ်ကုသနိုင်ရန် သုတေသနပြု

ရေသည် လူသားတိုင်းအတွက် နေ့စဉ်ဘဝမှာ မရှိမဖြစ်လိုအပ်ချက်ဖြစ်သည်။ “ရေ” အသက် တစ်မနက်ဟု တင်စားပြောကြပါတယ်။ “ရေ” မသောက်ဘဲ၊ ရေမရှိဘဲ ရှင်သန်နေထိုင်လို့မရပါ။ ကျန်းမာရေးအတွက်၊ အသက်ရှင်နေထိုင်ရေးအတွက် အစားအသောက်ချက်ပြုတ်ရန်၊ အစားအစာ ပြုလုပ်ရန်နှင့် စက်မှုကုန်ထုတ်လုပ်ငန်းများဆောင်ရွက်ရန်၊ သောက်သုံးရန်၊ လျှော်ဖွပ်ရန်၊ ဆေးကြော ရန်ရေ မရှိမဖြစ် လိုအပ်ပါတယ်။

“ဖြတ်သုံးဖြတ်” နှင့် ပတ်သက်သောဇာတ်လမ်းများ များစွာရှိပါသည်။ အထူးသဖြင့် ချစ်သူအချင်းချင်း ဆေးလိပ်၊ စီးကရက်ဖြတ်ဖို့၊ အရက်ဖြတ်ဖို့၊ မူးယစ်ဆေးဝါးဖြတ်ဖို့ အကြိမ်ကြိမ်ညှိကြရသည့် ဇာတ်လမ်းများရှိသော်လည်း “ကွမ်းစား” ဖြတ်ဖို့ ဇာတ်လမ်းမျိုးတော့ မရှိလှချေ။ ကြောက်ရသူက ဖြတ်ခိုင်းလျှင်ပင် နောက်ကွယ်၌ ကွမ်းမစားဘဲ မနေနိုင်သူများရှိ၏။

အခြေခံအားဖြင့် ဒီမိုကရေစီရွေးကောက်ပွဲဆိုသည်မှာ အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲတစ်ခုတွင် ဝင်ရောက်ယှဉ်ပြိုင်ကြသော ပါတီများနှင့် ကိုယ်စားလှယ်လောင်း အသီးသီးအတွက် မဲဆန္ဒရှင် ပြည်သူလူထု၏ ထောက်ခံဆန္ဒမဲများကို သက်ဆိုင်ရာ လွှတ်တော်အသီးသီး၏ ကိုယ်စားလှယ် နေရာများအဖြစ်သို့ ပြောင်းလဲပေးလိုက်ခြင်းဖြစ်သည်။ တစ်နည်းအားဖြင့်ပြည်သူလူထု၏ ကိုယ်စားပြုမှုကို ဖော်ဆောင်ပေးလိုက်ခြင်းပင် ဖြစ်သည်။

ကျွန်တော်တို့ မြန်မာနိုင်ငံမှာ မူးယစ်ဆေးဝါးနဲ့ စိတ်ကိုပြောင်းလဲစေသော ဆေးဝါးများကို အစိုးရ အဆက်ဆက် “အမျိုးသားရေးတာဝန်” တစ်ရပ် အဖြစ်သတ်မှတ်ပြီး နှိမ်နင်းခဲ့ကြပါတယ်။ သို့ပေမယ့် လည်း ကမ္ဘာ့ကုလသမဂ္ဂ မူးယစ်ဆေးဝါးနှင့်ပြစ်မှုဆိုင်ရာရုံး (UNODC) ရဲ့ အစီရင်ခံစာများနဲ့ အခြားသော မူးယစ်ဆေးဝါးဆိုင်ရာ ညွှန်းကိန်းတွေအရ မြန်မာနိုင်ငံဟာ မူးယစ်ဆေးဝါးထုတ်လုပ်မှု အမြင့်ဆုံး နိုင်ငံများထဲတွင် ပါဝင်နေဆဲဖြစ်ပါတယ်။ UNODC ရဲ့ ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ်အတွက် ထုတ်ပြန်တဲ့ အရှေ့နဲ့ အရှေ့တောင်အာရှဆိုင်ရာ အစီရင်ခံစာမှာ COVID-19 ဖြစ်ပွားနေပေမယ့် မူးယစ်ဆေးဝါး ကုန်သွယ်မှု ကျဆင်းမသွားကြောင်းနဲ့ မူးယစ်ဆေးဝါးဂိုဏ်းတွေက ကုန်သွယ်မှုတွေကို တိုးချဲ့နေတယ်လို့ ဖော်ပြထားပါတယ်။ ၂၀၂၁ ခုနှစ်အတွက် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ အစီရင်ခံစာမှာလည်း မြန်မာနိုင်ငံ ရွှေတြိဂံဒေသမှာ ဘိန်းစိုက်ပျိုးမှု လျော့ကျလာပေမယ့် မက်သာဖက်တမင်း (Methamphetamine) ထုတ်လုပ်မှုနဲ့ တရားမဝင်ကုန်ကူးတဲ့ဈေးကွက် ကြီးမားကျယ်ပြန့်လာကြောင်း ဖော်ပြထားပါတယ်။ ဒီလိုကျယ်ပြန့်လာတဲ့ စိတ်ကြွဆေးပြားဈေးကွက်နဲ့ မူးယစ်ဆေးဝါးအန္တရာယ်ဟာ မြန်မာနိုင်ငံမှာဖြစ်ပေါ် ခဲ့တဲ့ ဆန္ဒပြမှုများ၊ အကြမ်းဖက်မှုဖြစ်စဉ်များရဲ့ နောက်ကွယ်မှာလည်း ကြီးမားစွာ သက်ရောက်မှုရှိ နေတယ်ဆိုတာ မငြင်းနိုင်တဲ့ သက်သေအထောက်အထားတွေ အခိုင်အမာရှိနေပါတယ်။