မိုးအကုန်ဆောင်းအကူး စက်တင်ဘာလသည် မြန်မာနိုင်ငံအတွက် ကမ္ဘာ့ကပ်ရောဂါ တတိယလှိုင်းကို အောင်အောင်မြင်မြင် ကျော်ဖြတ်နိုင်ခဲ့သည့်လ၊ သေတွင်းနိုင်ငံများ၊ မိတ်ဖက်နိုင်ငံများ၊ အာဆီယံတို့နှင့် ပိုမိုနီးကပ်စွာဆက်ဆံဖြစ်သည့် ကာလတစ်ခုလည်း ဖြစ်ပါသည်။

ဖတ်လိုက်မိတဲ့ စာတစ်မျက်နှာကို ပြန်လည်ဖော်ပြပါရစေ။ “ဘဝဆိုတာ ခရီးစဉ်တစ်ခုပါ။ ခရီး ဆက်ကြရမှာ သတိရပါ။ အိုးအိမ်တစ်လုံးမဟုတ်ပါဘူး။ ဘဝဟာ လမ်းမကြီး တစ်ခုပါ။ မှီတင်း နေထိုင်စရာ မြို့တော်ကြီးတစ်မြို့ မဟုတ်ပါ။ ဆက်လက်ချီတက်နေရဦးမှာနော်။

အရှင်မဟာသီလဝံသ(၁၄၅၃-၁၅၁၈) လက်ရှိပကတိ အခြေအနေတွေကတော့ “အားလုံးလည်း မြင်သိတွေ့ရှိနေကြတဲ့အတိုင်းပဲ။ ကောင်းနေပါတယ်၊ ဆိုးနေပါတယ်စသဖြင့်ပြောရင်လည်း မျက်မမြင်ပုဏ္ဏားခြောက်ယောက် ဆင်ကြီးကိုလက်နဲ့စမ်းပြီးကိုယ့်စိတ်ထဲ ထင်ရာပြောနေတာ နဲ့တူနေမှာစိုးရပေတယ်။ ဆင်ဆိုတာကြီးက နှာမောင်းစမ်းမိသူက မြွေကြီးနဲ့တူလှပါလား။ အစွယ်စမ်းမိသူက လှံသွားလိုပဲချွန်သတဲ့။ နားရွက်စမ်းမိသူက ယပ်တောင်လိုပါကွဲ။ ခန္ဓာကိုယ်စမ်းမိသူက နံရံတံတိုင်းကြီးပါလား။ ဆင်ရဲ့ခြေထောက် ကို ဖက်ကြည့်စမ်းတဲ့သူက သစ်ပင်ရဲ့ ပင်စည်တွေ လိုပဲဟေ့။ အမြီးကိုကိုင်မိသူက ကြိုးတုတ်တုတ် တစ်ချောင်းနဲ့ ဆင်ဆိုတာ တူတာပါကွာ။

ယခုလက်ရှိနိုင်ငံတော်၌ ကာကွယ်ဆေးထိုးနှံပေးနေမှုကို နိုင်ငံ့အရေး၊ အမျိုးသားရေးကိစ္စတစ်ရပ်အဖြစ် ရှုမြင်နိုင်သည်။ အကျုံးဝင်သူအားလုံး မည်သူတစ်ဦးတစ်ယောက်မှ မကျန်စေရေးမူပေါ်တွင်အခြေခံထားသည်ဖြစ်၍နိုင်ငံသားတစ်ဦး၏အခွင့်အရေးကိုလုံးဝလက်လွှတ်မခံသင့်သည့်ကိစ္စရပ်လည်းဖြစ်သည်။မိမိနှင့်မိမိ၏ရင်သွေးငယ်ကျောင်းသားများ ဘေးကင်းလုံခြုံစိတ် ချမှုရရှိရန်အတွက် နိုင်ငံတော်၏တာဝန်ယူ တာဝန်ခံမှုအပေါ်တွင် ယုံကြည်စိတ်ချစွာဖြင့် ကျောင်းသားမိဘပြည်သူများ၏အားလုံးပူးပေါင်းပါဝင်မှုသည် ကိုဗစ်ကပ်ရောဂါကိုကာကွယ်။ထိန်းချုပ်ရာတွင်လည်းကောင်း၊စဉ်ဆက်မပြတ်ပညာရေးခရီးလမ်းဖြောင့်တန်းစွာဖြင့်လျှောက်လှမ်းရာတွင်လည်းကောင်းလွန်စွာအရေးကြီးပေ သည်။

ကလေးသူငယ်ဟူသည် အနာဂတ် နိုင်ငံတော်၏ အားပင်ဖြစ်၏။ တိုင်းပြည် တစ်ပြည် ဖွံ့ဖြိုး တိုးတက်ရေးသည် ယင်းတိုင်းပြည်၏ လူငယ်တို့အပေါ် တည်မှီ၏။ ထို့ကြောင့် ယနေ့ခေတ် လူငယ်များ၏ အခြေအနေကို လေ့လာ၍ နောင်အနာဂတ်နိုင်ငံတော်၏ အခြေ အနေကို သုံးသပ်နိုင်၏။ နိုင်ငံတကာတွင် လူငယ်များ၏ အသက်အရွယ်နှင့် ပတ်သက်၍ သဘော တူညီထားသော စံသတ်မှတ်ချက်ဟူ၍မရှိဘဲ နိုင်ငံအလိုက် သီးခြားစီ သတ်မှတ်ထားကြသည်။ မြန်မာနိုင်ငံတွင်မူ ကလေးသူငယ် ဆိုသည်မှာ အသက် ၁၈ နှစ် မပြည့် သေးသော သူကိုဆိုသည်ဟု အဓိပ္ပာယ် ဖွင့်ဆိုထား၏။ ၂၀၁၄ ခုနှစ် သန်းခေါင် စာရင်းအရ နိုင်ငံလူဦးရေ၏ ၃ ပုံ ၁ ပုံခန့် သည် လူငယ်များပင်ဖြစ်၏။ ထို့ကြောင့် နိုင်ငံတစ်ခု၏ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုသည် လူငယ များအပေါ် မှီခိုသည်ဆိုသည်မှာ သဘာဝကျလှ၏။

ကိုဗစ်-၁၉ ရောဂါ တတိယလှိုင်း ကူးစက်ပြန့်ပွားမှုသည် တစ်ကမ္ဘာလုံး အတိုင်းအတာနှင့် ဖြစ်ခဲ့ပြီး မိမိတို့နိုင်ငံကိုပါ ကူးစက်မှု များပြားလာသည့်အတွက် မြန်မာနိုင်ငံတစ်ဝန်း ဖွင့်လှစ်ထားသော အခြေခံပညာကျောင်းများ (ပုဂ္ဂလိကကျောင်း၊ ဘုန်းတော်ကြီးသင်ပညာရေးကျောင်းများ အပါအ၀င်) ကို ဇူလိုင်လ ၉ရက်နေ့မှ စတင်၍ ယာယီပိတ်ထားခဲ့ရသည်။ ယခုအခါ ရောဂါပိုး ကူးစက်ပြန့်ပွားနှုန်းသည် ယခင်ကလောက် မပြင်းထန်တော့ဘဲ နေ့စဉ်ကူးစက်မှုနှုန်း ရှစ်ရာခိုင်နှုန်းနှင့် ခုနစ်ရာခိုင်နှုန်း ကျဆင်းလာသည့်အတွက် ကျောင်းသား ကျောင်းသူများ စာသင် နှစ်တစ်နှစ် မဆုံးရှုံးစေရန်နှင့် နစ်နာမှုမရှိစေရေး အမြန်ဆုံး ကျောင်းပြန်လည်တက်ရောက်နိုင်ရန် အောက်တိုဘာလ ကျောင်းပိတ်ရက်ရှည် ကာလအလွန်တွင် ကျောင်းပြန်လည်ဖွင့်လှစ်နိုင်ရန် ပြင်ဆင်လျက်ရှိသည်။ လူငယ်လူရွယ်များ အနာဂတ် မပျောက်အောင် ကျောင်းပုံမှန်ပြန်လည် ဖွင့်လှစ်နိုင်ရေးသည် အရေးကြီးသဖြင့် ကိုဗစ်-၁၉ ရောဂါဖြစ်ပွားနှုန်း ကျဆင်းမှုအပေါ် မူတည်၍ ကျောင်းများ ပြန်လည်ဖွင့်လှစ်နိုင်ရန် စက်တင်ဘာလ တတိယပတ်မှစ၍ နိုင်ငံတော်က ကြိုတင် ပြင်ဆင်ဆောင်ရွက်နေပြီ ဖြစ်ပါသည်။

DKBA (ကလိုထူးဘော) အဖွဲ့မှ စစ်ဦးစီးချုပ် ဦးစောမိုရှေး ကွယ်လွန်သွားသည့် သတင်းကြား လိုက်ရသောအခါ များစွာစိတ်မကောင်းဖြစ်မိသည်။ လွန်ခဲ့သည့်ငါးနှစ်က တိတိကျကျပြောရလျှင် ၂၀၁၆ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလအတွင်းမှာ သူနှင့် ကျွန်တော် ရေစက်ဆုံခဲ့သည်။ ဒေါနတောင်အရှေ့ခြမ်းနှင့် အနောက်ခြမ်းဒေသများတွင် အခြေချနေထိုင်လျက် ရှိကြသော DKBA တပ်ဖွဲ့ဝင်မိသားစုများအတွက် ဖွံ့ဖြိုးရေးလုပ်ငန်းများ ဆောင်ရွက်ပေးနိုင်ရေး ကွင်းဆင်းဆောင်ရွက်ပေးရန် နယ်စပ်ရေးရာ ဝန်ကြီးဌာန ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီးက ကျွန်တော့်အား တာဝန်ပေးအပ်လာပါသည်။ ကက(ကြည်း) ၏ လမ်းညွှန်ချက်အရ ဟူ၍လည်း သိရ၏။ ထိုခရီးစဉ် အတွက် ဦးစောမိုရှေးနှင့် သူ့တပည့်များက ဘားအံမှ စောင့်ကြို ခေါ်ယူပါသည်။ ကျွန်တော်တို့အဖွဲ့မှာ ဖဖရ(ဘားအံ)ရုံးမှ ပြည်နယ်ဖွံ့ဖြိုးမှုကြီးကြပ်ရေး မှူး ဦးသက်နောင်၊(ညွှန်မှူး-ငြိမ်း)၊ လက်ထောက်ညွှန်မှူးဦးတင်ဝင်း (ယခု ဒုညွှန်မှူး မောင်တော ခရိုင်ရုံး)၊ ဒေသခံများဖြစ်ကြသော ဦးအောင်ကျော်ထွဋ်၊ ဦးခင်မောင်ဝင်း၊ ကိုထိခေါင်တို့ ပါဝင်ပါသည်။

လူတချို့ ကျွန်တော်နဲ့တွေ့စဉ် မေးကြပါတယ်။ “မဲခိုးတယ် ... မဲခိုးတယ်”ဆိုပြီး စွပ်စွဲ... ပြီးတော့ အာဏာယူလိုက်တယ် ... ကျုပ်ဖြင့် နားကိုမလည်တော့ဘူး ... ကျုပ်တို့ လည်း မဲပေးခဲ့တာပဲ ... ကြိုက်တဲ့လူ၊ ကြိုက်တဲ့ပါတီကို အမှန်တံဆိပ်တုံးရိုက်ပေးခဲ့တာ .. မဲရေတော့လည်း ကျုပ်တစေ့တစောင်း သွားကြည့်ခဲ့တယ်။ “ဒီလိုပဲ ရေတွက်နေတာပဲ ... သက်သက်စွပ်စွဲတာပါဗျာ”လို့ ပြောကြတယ်။ ဒါကြောင့် တိုတိုနဲ့ လိုရင်းရှင်းတော့ ရှင်းပြခဲ့ပါတယ်။ သဘောပေါက်သလား မပေါက်လားတော့ မသိဘူး။ ဒါနဲ့ ဒီဆောင်းပါးရေးရင် ကောင်းမှာပဲလို့ တွေးရင်း ရေးမိတော့တာပါ...။

၂၀၂၁ ခုနှစ်ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ရက်နေ့မှာ နိုင်ငံတော်၏ အရေးပေါ်အခြေအနေ ဖြိုက်လတဲ့အတွက် တပ်မတော်က နိုင်ငံတော်တာဝန်ကို အခြေဥပဒေအရ ထိန်းသိမ်း စောင့်ရှောက်ထားရပါတယ်။ ဒီလိုအရေးပေါ်အခြေအနေ ပေါ်ပေါက်လာရတဲ့ အကြောင်ဟာ ၂၀၂၀ပြည့်နှစ်အထွေထွေရွေး ကောက်ပွဲမှာဖြစ်ပေါ်ခဲ့တဲ့ မတရားမှုတွေ၊ မဲမသမာမှုတွေကြောင့်ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီလိုမတရားမှုတွေ၊ မသမာမှုတွေရှိပေမယ့်လည်း ယခင် NLD အစိုးရနဲ့ ရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်အနေနဲ့ ဥပဒေနဲ့အညီ ငြိမ်းချမ်းစွာစအို နိုင်တဲ့အခွင့်အရေးတွေရှိခဲ့ပါတယ်။တပ်မတော်ကထုတ်ပြန်ချက်တွေအကြိမ်ကြိမ်အခါခါထုတ်ပြီးတောင်းဆိုနေခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။ဖြေရှင်းနိုင်ဖို့အခွင့်အရေးတွေ၊အရင်းအမြစ်တွေနဲ့နည်းလမ်းတွေအားလုံးသည်လည်းNLDအစိုးရနဲ့တစ်ပါတီကြီးစိုးထားတဲ့လွှတ်တော်မှာရှိနေတာဖြစ်ပါတယ်။သို့သော်လည်းNLDအစိုးရကလွတ်လပ်စွာရှိနေရမယ့်ရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်ကိုလည်း အလုံးစုံချုပ်ကိုင်ထားတဲ့အတွက် ဒီဖြေရှင်းနည်းတွေ၊အချိန်တွေအားလုံးလက်လွတ်ဆုံးရှုံးခဲ့ပါတယ်။ဒါကြောင့်လည်းနိုင်ငံတော်၏အရေးပေါ်အခြေအနေကို ဆိုက်ခဲ့တယ်ဆိုပါတော့။

မဲဆွယ်စည်းရုံးခြင်းသည်ရွေးကောက်ပွဲနေ့မတိုင်မီ၂၄နာရီတွင်ပြီးဆုံးသည်။မဲဆွယ်စည်းရုံးခြင်းကိုရုပ်မြင်သံကြားမှအခကြေးငွေပေးပြီးထုတ်လွှင့်နိုင်သည်။မီဒီယာများမှတစ်ဆင့် လွတ်လပ်စွာ ထုတ်ဖော်ပြောဆိုခွင့်ရှိသည်။ ပြိုင်ဘက် ကိုယ်စားလှယ်လောင်းများကိုမထိခိုက်စေဘဲလွတ်လပ်စွာထုတ်ဖော်ပြောဆိုခွင့်ရှိသည်။ပါတီတစ်ခုသည်မိမိယှဉ်ပြိုင်သည့် မဲဆန္ဒနယ်တွင် မဲပေး သည့်နေ့ ၂၄ နာရီ မတိုင်မီအထိ မဲဆွယ်နိုင်သည်။ အစိုးရပိုင်နေရာ၊ ဘာသာရေးအဆောက်အအုံများ တွင် မဲဆွယ်စည်းရုံးခြင်းများကို တားမြစ်ထားသည်။