ကမ္ဘာတစ်ဝန်းတွင် ရာသီဥတုပြောင်းလဲခြင်းကို ရင်ဆိုင်နေကြရရာ မြန်မာနိုင်ငံသည်လည်း အပါအဝင်ဖြစ်သည်။ မုတ်သုံအဝင်နောက်ကျခြင်း၊ မုတ်သုံအထွက်စောခြင်း စသည့်ပြောင်းလဲမှုများကြောင့် မုတ်သုံကာလရက်ပေါင်း ၂၁ ရက်ခန့် တိုတောင်းလာသည်။ မြန်မာနိုင်ငံသည် စိုက်ပျိုးရေးကိုအဓိကထားသော လူမှုစီးပွားဘဝကိုမြှင့်တင်လျက်ရှိရာ မုတ်သုံကာလတိုတောင်းမှုသည် မုတ်သုံမိုးကို မှီခိုနေရသည့် စိုက်ပျိုးရေးလုပ်ငန်းများကို အခက်အခဲဖြစ်စေသည်။ မိုးလေဝသနှင့်ဇလဗေဒညွှန်ကြားမှုဦးစီးဌာန၏ ထုတ်ပြန်ချက်များအရ မြန်မာနိုင်ငံတွင် ၂၀၁၅ ခုနှစ်မှစ၍ မုတ်သုံကာလအတွင်း မိုးသည်းထန်စွာရွာသွန်းမှုကြောင့် အဓိကမြစ်ကြီးများတွင် နှစ်စဉ်ရေကြီးရေလျှံမှုများ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည်မှာ ရာသီဥတု ပြောင်းလဲခြင်း၏ ထင်ရှားသောသာဓကဖြစ်သည်။

ကိုဗစ် ဗီဇပြောင်းမျိုးကွဲ အိုမီခရွန်ကို ၂၀၂၁ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလ ၁၄ ရက်နေ့မှ ၁၆ ရက်နေ့ကြား တွင် တောင်အာဖရိကနိုင်ငံ၌ စတင်တွေ့ရှိခဲ့ပါသည်။ အိုမီခရွန်ကိုဗစ်သည် ဒယ်လ်တာနှင့် မူလကိုဗစ် တို့ထက် ရောဂါပြင်းထန်မှု လျော့နည်းလာသည့် အတွက် ကိုဗစ်ကပ်ရောဂါကြီး ပြီးဆုံးတော့မှာ လားဟု တစ်ကမ္ဘာလုံးက မျှော်လင့်နေကြသည်။ ကိုဗစ်၏ နောက်ဆုံးမျိုးကွဲဖြစ်သည့် အိုမီခရွန်သည် ကူးစက်မြန်သော်လည်း ရောဂါပြင်းထန်မှုနှင့် သေဆုံးမှုနည်းသည်ကို တွေ့ရပါသည်။ အဘယ် ကြောင့်ဆိုသော် အိုမီခရွန်၏ဆူးချွန်မှာ ဗီဇပြောင်းလဲမှု ၃၀ ခန့်ရှိသဖြင့် ပြောင်းလဲမှုအလွန် များပါသည်။

စေတုတ္တရာမြို့နယ်သည် မကွေးတိုင်းဒေသကြီးအတွင်း တည်ရှိပြီး ရခိုင်ရိုးမအနောက်တောင်ခြေတွင် တည်ရှိသော ချင်းလူမျိုးများနေထိုင်ရာဒေသတစ်ခုဖြစ်သည်။ တောတောင်ထူထပ်၍ လမ်းပန်းဆက်သွယ်ရေး ခက်ခဲခဲ့သည်နှင့်အမျှ ကွန်မြူနစ်ပါတီတို့ ကြီးစိုးရာနယ်မြေဒေသတစ်ခု ဖြစ်ခဲ့သည်။

မြန်မာနိုင်ငံတွင် အကြီးဆုံးကန်ဖြစ်သော ကချင်ပြည်နယ် မိုးညှင်းခရိုင်ရှိ အင်းတော်ကြီးကန်၌ ရာသီအလိုက် ရေနစ်မြုပ်သော မြက်ခင်းပြင်များစွာရှိပြီး အင်းတော်ကြီးကန်ချိုင့်ဝှမ်းတစ်ခုလုံးတွင် သက်ရှိများ နေထိုင်ကျက်စားရန် အရေးပါဆုံးနေရာတစ်ခုအဖြစ် တည်ရှိလျက်ရှိရာ မိုးရာသီ၌ဒေသငှက်နှင့် ဆောင်းခိုလက်ကျန်ငှက်များအပြင် မျိုးသုဉ်းရန် ရင်ဆိုင်နေရသော ဒေသပြောင်းရွှေ့ငှက်ဖြစ်သည့် ငှက်ကြီးဝန်ပိုကောင်ရေ ၁၆၀ကျော် ဝင်ရောက် မျိုးပွားကျက်စားနေကြောင်း သိရသည်။

မျောက်ကျောက်ရောဂါ (Monkeypox)ဆိုသည်မှာ မျောက်ကျောက်ဗိုင်းရပ်စ်ပိုးကြောင့်ဖြစ်ပွားသော ကူးစက်ရောဂါတစ်မျိုးဖြစ်သည်။ ၁၉၅၈ ခုနှစ်က ကျောက်ရောဂါနှင့်ဆင်တူသည့် ရောဂါတစ်ခုအဖြစ် မျောက်များတွင် စတင်တွေ့ရှိခဲ့ပါသည်။ လူသားတွင် ပထမဆုံးဖြစ်ပွားမှုကို ၁၉၇၀ ပြည့်နှစ်မှာ အာဖရိကအလယ်ပိုင်း ကွန်ဂိုနိုင်ငံ၌ စတင်တွေ့ရှိခဲ့သည်။ ထို့နောက် အာဖရိကနိုင်ငံများတွင် အဆိုပါ ရောဂါဖြစ်ပွားမှုကို ကြိုးကြားကြိုးကြားတွေ့ရှိခဲ့ကြသည်။ ယခုနှစ်အတွင်းအာဖရိက အလယ်ပိုင်း၊ အာဖရိကအနောက်ပိုင်းတို့တွင်သာမက ဥရောပ၊ မြောက်အမေရိကနှင့် ကမ္ဘာ့နေရာအနှံ့အပြားတွင် ကူးစက်ပျံ့နှံ့လာပြီဖြစ်သည်။

မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး ငါးလုပ်ငန်းဦးစီးဌာန၏ သရက်ကုန်း၊ နတ်ရေကန်၊ ကူမဲ၊ ရေနံ့သာငါးလုပ်ငန်းစခန်းများမှ နှစ်လက်မအရွယ်ငါးသားပေါက်ကောင် ရေ နှစ်သိန်းကို ၂၆-၇-၂၀၂၂ ရက်တွင် ဧရာဝတီမြစ်အတွင်းသို့ ငါးမျိုးစိုက်ထည့်ခဲ့ရာ မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီးအစိုးရ အဖွဲ့ဝင် လုံခြုံရေးနှင့်နယ်စပ်ရေးရာဝန်ကြီးနှင့် အစိုးရအဖွဲ့ဝင်ဝန်ကြီးများ ဦးဆောင်၍ မျိုးစိုက်ဆောင်ရွက်ပေးခဲ့သည်။ အလားတူ တိုင်းဒေသကြီး/ပြည်နယ် အသီးသီးတွင်လည်း အစိုးရအဖွဲ့များ ဦးဆောင်၍ မျိုးစိုက်ပေးခဲ့ကြသည်ကိုလည်း တွေ့ရသည်။ ဤသို့လှုပ်ရှား ဆောင်ရွက်မှုများသည် ပျက်စီးယိုယွင်းနေသည့် မြန်မာ့ရေသယံဇာတများအား ပြန်လည် ဖြည့်ဆည်းခြင်းနှင့် ထိန်းသိမ်းကာကွယ်ရေး လှုပ်ရှားမှုများပင်ဖြစ်ပါသည်။

မာန်လည်ဆရာတော်ဘုရားကြီးရဲ့ မဃဒေဝလင်္ကာသစ်မှာ “ပညာပြည့်ဝ၊ နှလုံးလှသော်၊ ကိစ္စကြီးငယ်၊ ဆောက်သဖွယ်လျှင်၊ ကျဉ်းကျယ်ထွင်းဖောက်၊ ဖြတ်တောက်လိုရာ ပြီးနိုင်စွာ၏” လို့ ဖွဲ့ဆိုထားပါတယ်။ ပညာရဲ့အနက်သဘော၊ အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုချက်အမျိုးမျိုးကို နိုင်ငံတကာ တွေးခေါ်ပညာရှင် အသီးသီးတို့ကလည်း ကာလဒေသအလိုက် အတွေ့အကြုံအမျိုးမျိုးအပေါ် မူတည်ပြီး အဆိုအမိန့်တွေ၊ ဖွင့်ဆိုချက်တွေနဲ့ ဖော်ထုတ်ရေးသားခဲ့ကြပါတယ်။ မဃဒေဝ လင်္ကာသစ်ရဲ့ ပညာနဲ့ပတ်သက်တဲ့ ဖော်ညွှန်းချက်ဟာ တွေးခေါ်ပညာရှင်တို့ရဲ့ အဆိုအမိန့်များကို လွှမ်းခြုံမိနေတာကို လေ့လာတွေ့ရှိရပါတယ်။

စားနပ်ရိက္ခာဖူလုံရေးသည် မိသားစုတိုင်းအတွက် အခြေခံအကျဆုံး လိုအပ်ချက်တစ်ရပ်ဖြစ် သကဲ့သို့ နိုင်ငံတည်ငြိမ်ရေး၊ အေးချမ်းသာယာဝ ပြောရေးနှင့် စဉ်ဆက်မပြတ် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေး အတွက် အရေးအကြီးဆုံးလိုအပ်ချက်တစ်ရပ် ဖြစ်ပါသည်။ ထို့ကြောင့် မြန်မာနိုင်ငံအပါအဝင် ကမ္ဘာ့နိုင်ငံအသီးသီးသည် စားနပ်ရိက္ခာဖူလုံရေးအတွက် စိုက်ပျိုးရေး၊ မွေးမြူရေးနှင့် စားနပ်ရိက္ခာအမျိုးမျိုး ထုတ်လုပ်ရေးအတွက် နေ့စဉ်ကြိုးပမ်း လုပ်ကိုင်ဆောင်ရွက်လျက် ရှိသည်။

ပြောင်းလဲချိန်တန်သော ဤကာလတွင် နိုင်ငံတော်အကျိုးပြု ပညာရေးသို့မဟုတ် ကောင်းမွန်ပြည့်စုံသောပညာရေးကို တည်ဆောက်ရန်မှာ အလွတ်ကျက်မှတ်သောပညာရေးထက် တစ်ဆင့်တက်၍ တွေးခေါ်မြော်မြင်သောပညာရေး၊ အလွတ်ကျက်မှတ်သော စာသင်ခန်း များမှတစ်ဆင့်တက်၍ တွေးခေါ်မြော်မြင်နိုင်သော သင်ယူသူများ၊ တစ်နည်းအားဖြင့် တိုင်းပြည်လိုအပ်ချက်များ တီထွင်သုံးသပ်နိုင်သည့် သင်ယူသူများထွက်ပေါ်လာနိုင်မည့် စာသင်ခန်းများသို့ ပြောင်းလဲကြရမည်ဖြစ်သည်။