(၁၇)ကြိမ်မြောက် အာဆီယံ-တရုတ် လူမှုဖွံ့ဖြိုးရေးနှင့်ဆင်းရဲမှုလျှော့ချရေးဖိုရမ် (ASEAN-China Social Development and Poverty Reduction Forum)တက်ရောက်ဖို့အတွက် စာရေးသူအနေနဲ့ ဧရာဝတီတိုင်းဒေသကြီး ကျေးလက်ဒေသဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးဦးစီးဌာနမှ ညွှန်ကြားရေးမှူး ကိုနေထက်ရှိန်၊ ကလောမြို့နယ် ဘော်နင်းကျေးရွာမှကျေးရွာအုပ်ချုပ်ရေးမှူး ကိုမောင်ညိုတို့နဲ့ အတူ ၂၄-၆-၂၀၂၃ ရက်နေ့မှာ ရန်ကုန်-ကွမ်ကျိုးနှင့် ကွမ်ကျိုး-နန်နင်း ခရီးစဉ်တို့ကို လေယာဉ်၊ နန်နင်း မှ Beihai (ပေဟိုင်)ခရီးစဉ်ကိုတော့ ကားနဲ့စီးခဲ့ရလို့ လေယာဉ်နှစ်ဆင့်၊  ကားတစ်ဆင့်စီးပြီး ခရီးနှင်ခဲ့ရပါတယ်။ ကွမ်ကျိုးလေဆိပ်မှာ ခြောက်နာရီကြာ စောင့်ရလို့သိပ်အဆင်မပြေပေမယ့် Southern China Airline Business Lounge မှာ စောင့်ရတာ သက်သောင့်သက်သာတော့ရှိပါတယ်။ နန်နင်းကို ရောက်တော့ ည ၁၂:၀၀ နာရီ၊ နန်နင်းမှ ဒုတိယညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ်အဆင့် တာဝန်ရှိသူအပါအဝင် မြန်မာနိုင်ငံ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန၊ ကောင်စစ်ဝန်ရုံးမှ ကိုကျော်စိုးသိမ်း၊ Counsellor General နဲ့ Ms. Daisy၊ မြန်မာစာနဲ့ဘွဲ့ရတဲ့ တရုတ်ဝန်ထမ်းတို့ လာကြိုပါတယ်။ မြန်မာစကားပြန်ပါတော့ အစစအဆင်ပြေပါတယ်။

ကျွန်တော်က ၁၉၉၅ ခုနှစ်တွင် တပ်မတော်သားဘဝမှ နယ်ဘက်တာဝန်ကူးပြောင်းထမ်းဆောင်ခဲ့သူဖြစ်၏။ ထိုစဉ်က အများအခေါ် နတလတွင် နယ်စပ်ဖွံ့ဖြိုးရေးလုပ်ငန်းများ ဆောင်ရွက်ပေးရန် ကိုးကန့်ဒေသ၊ ‘ဝ’ဒေသ ပန်ဆန်း၊ မိုင်းမော၊ ဝိန်းကောင်၊ ကချင်အထူးဒေသ(၁) နှင့် (၂)၊ မွန်၊ ကရင်၊ မော်ဖ ဒေသ(မက်မန်း)၊ ကဘော်ချိုင့်ဝှမ်းဒေသများသို့ အလှည့်ကျသွားရောက်တာဝန်ထမ်းဆောင်နေရချိန်ဖြစ်သည်။

၁၉၃၉ ခုနှစ် စက်တင်ဘာ ၃ ရက်တွင် အင်္ဂလိပ်နှင့်ဟစ်တလာ၏ ဂျာမနီတို့စစ်ကြေညာပြီး ဥရောပတိုက်တွင် ဒုတိယကမ္ဘာစစ်မီးကြီး ပေါက်ကွဲတောက်လောင်နေသော အချိန်အခါသမယဖြစ်သည်။

ထို့နောက် ဦးကိုကိုကြီးက ရန်ကုန်မြို့ ပန်းဆိုးတန်း၌ မြန်မာ့အလင်းစာပုံနှိပ်တိုက်ဖွင့်ပြီးလျှင် ၁၉၁၉ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီ ၁၄ ရက်တွင် မြန်မာ့အလင်းသတင်းစာသစ် (The New Light of Burma) အမည်ဖြင့် တစ်ပတ်လျှင်သုံးကြိမ် တနင်္လာ၊ ဗုဒ္ဓဟူး၊ သောကြာနေ့များ၌ ထုတ်ဝေခဲ့သည်။ အယ်ဒီတာချုပ်မှာ ဦးစိန်း၊ တာဝန်ခံအယ်ဒီတာမှာ ဆရာသင်ဖြစ်၍ ဦးကိုကိုကြီး(နောင်တွင် အမရပူရရက်ကန်းကျောင်းအုပ်ကြီး)က တိုက်ပိုင်အဖြစ် ဆောင်ရွက်သည်။ ၁၉၁၉ ခုနှစ် ဇူလိုင် ၁ ရက်နေ့တွင် မြန်မာ့အလင်းသတင်းစာသစ်ကို နေ့စဉ်သတင်းစာအဖြစ် ပြောင်းလဲထုတ်ဝေခဲ့သည်။ ၁၉၁၉ ခုနှစ် စက်တင်ဘာ ၁၁ ရက် ည ၁၀ နာရီတွင် အယ်ဒီတာ ဆရာသင်သည် လူဆိုးကြီးမောင်မိုး၏ လက်ချက်ဖြင့် အနိစ္စရောက်ခဲ့သဖြင့် ဦးစိန်းသည် မြန်မာ့အလင်း သတင်းစာတိုက်အုပ်အဖြစ် ဆောင်ရွက်ရသည့်အပြင် အယ်ဒီတာတာဝန်ကိုလည်း ဆောင်ရွက်ခဲ့ရသည်။

နှစ်စဉ် ဩဂုတ်လ ၁၂ ရက်နေ့ဟာ နိုင်ငံတကာလူငယ်များနေ့ဖြစ်ပါတယ်။ လူငယ်များနဲ့ပတ်သက်လို့ ကမ္ဘာတစ်ဝန်း အသိပညာကျယ်ပြန့်စေဖို့အတွက် နိုင်ငံတကာလူငယ်များနေ့ကို ကမ္ဘာတစ်ဝန်း နှစ်စဉ်ကျင်းပလျက်ရှိပါတယ်။

“သတင်းစာတွင် ဖော်ပြပါရှိသည့် ပြည်သူ့အရေးအခင်းတို့သည် ယနေ့အဘို့၌ “သတင်း” ဖြစ်သော်လည်း နောက်နေ့တွင် “သမိုင်း”အဖြစ်သို့ ရောက်ရှိသွားကြလေသည်။ ထို့ကြောင့် သတင်းစာများသည် သမိုင်းကို မှတ်တမ်းတင်နေကြသည်ဟု ဆိုရိုးရှိလေသည်။ ဤစကားသည် မှန်၏။ သို့သော် မပြည့်စုံသေးချေ။ သတင်းစာ၏ အခန်းကဏ္ဍကို တဝက်တပျက်မျှသာ ထပ်ဟပ်ခြင်းဖြစ်ပေသည်။ အကြောင်းသော်ကား သတင်းစာများသည် သမိုင်းကို မှတ်တမ်းတင်နေကြသည်သာမဟုတ်ဘဲ အနာဂတ်သမိုင်းကိုပါ ဖန်တီးနေကြ၍ ဖြစ်သည်။ ဤနေရာတွင် သတင်းစာဟုဆိုရာ၌ စာနယ်ဇင်းတရပ်လုံးကို ဆိုလိုခြင်းဖြစ်ပါသည်”ဟု သတင်းစာဆရာကြီး ဇဝနက စာနယ်ဇင်းနှင့် နိုင်ငံရေးစာတန်းတွင် ရေးသားဖော်ပြခဲ့သည်။

အာဆီယံကျေးလက်ဒေသဖွံ့ဖြိုးရေးနှင့် ဆင်းရဲမှုလျှော့ချရေး ဝန်ကြီးများအဆင့်အစည်းအဝေး (AMRDPE)၊ အဆင့်မြင့်အရာရှိကြီးများအဆင့် ကျေးလက်ဒေသဖွံ့ဖြိုးရေးနှင့် ဆင်းရဲမှုလျှော့ချရေး အစည်းအဝေး(SOMRDPE)နှင့် ဆက်စပ်အစည်းအဝေးများကို အာဆီယံနိုင်ငံများအလိုက် အလှည့်ကျဥက္ကဋ္ဌအဖြစ် တာဝန်ယူဆောင်ရွက်လျက်ရှိရာ ၂၀၁၉ ခုနှစ်မှာ မြန်မာနိုင်ငံက အိမ်ရှင်အဖြစ် လက်ခံကျင်းပနိုင်ခဲ့ပြီး (၁၃) ကြိမ်မြောက် အာဆီယံကျေးလက်ဒေသဖွံ့ဖြိုးရေးနှင့် ဆင်းရဲမှုလျှော့ချရေးဝန်ကြီးများ အဆင့်အစည်းအဝေး (13th AMRDPE)နှင့် အကြိမ် (၂၀) မြောက် အဆင့်မြင့်အရာရှိကြီးများအဆင့် ကျေးလက်ဒေသဖွံ့ဖြိုးရေးနှင့် ဆင်းရဲမှုလျှော့ချရေးအစည်းအဝေး (20th SOMRDPE)ကို ၂၀၂၃ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလမှာ စင်ကာပူနိုင်ငံတွင် သုံးရက်ကြာ ကျင်းပသွားရန် ရှိပါတယ်။

နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီသည် “နိုင်ငံ၏ အခြေခံကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှုကို ပိုမိုခိုင်မာအောင် တည်ဆောက်၍ တစ်မျိုးသားလုံး သက်ရှည်ကျန်းမာသည့် ကျန်းမာရေးစနစ် ဖြစ်ပေါ် လာစေရေး” ဆိုသည့် လူမှုရေးဦးတည်ချက်ကို ချမှတ်ဆောင်ရွက်လျက်ရှိရာ တစ်မျိုးသားလုံး သက်ရှည်ကျန်းမာကြံ့ခိုင်ရေးအတွက် အားကစားကဏ္ဍသည် အရေးကြီးသည့် အခန်းကဏ္ဍတစ်ခုဖြစ်ပါသည်။

သဘာဝဘေးအန္တရာယ်ကျရောက်သော ဒေသများအဖြစ် ကြေညာထားသည်မှာ ရခိုင်ပြည်နယ်မှ ကျောက်ဖြူ၊ မာန်အောင်၊ ရမ်းဗြဲ၊ အမ်း၊ စစ်တွေ၊ ပေါက်တော၊ ပုဏ္ဏားကျွန်း၊ ရသေ့တောင်၊ ဂွ၊ တောင်ကုတ်၊ သံတွဲ၊ မောင်တော၊ ဘူးသီးတောင်၊ ကျောက်တော်၊ မင်းပြား၊ မြောက်ဦးနှင့် မြေပုံ မြို့နယ်များ၊ ချင်းပြည်နယ်မှ တီးတိန်၊ ပလက်ဝ၊ မတူပီနှင့်ဟားခါးမြို့နယ်များဖြစ်သည်။

အဆင်ပြေရင်ပြေသလို ကိုယ့်သူငယ်ချင်း မိတ်ဆွေအပေါင်းအသင်း၊ ဆွေမျိုးတွေကိုလည်း ဝေမျှပေးပါ။ ဆွေမျိုးတွေကို ချီးမြှောက်စောင့်ရှောက် ထောက်ပံ့တာကလည်း မင်္ဂလာတရားတော်နဲ့အညီ တရား အားထုတ်နေတယ်လို့ မှတ်ယူပါ။ သက်ရှိမိဘနှစ်ပါးကိုလည်း စောင့်ရှောက်လှူဒါန်းရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ မိဘနှစ်ပါးကို လှူဒါန်းတာဟာ သက်ရှိဘုရားကို လှူဒါန်းတာနဲ့တူပါတယ်။ မိဘ နှစ်ပါးလိုအပ်တာတွေကို စောင့်ရှောက်လှူဒါန်း နေတာကလည်း မင်္ဂလသုတ္တန်နည်းအရ တရားအားထုတ်နေတာပါပဲ။ ဘုရားကျောင်းကန်တွေမှာ လှူသင့်တာလည်းလှူပါ။ လူ့ကျင့်ဝတ်တွေကိုလည်း တတ်နိုင်သမျှ ကျေပွန်အောင် ကြိုးစားပါ။ ဒါတွေအားလုံးဟာ ဒါနတွေချည်းပါပဲ။ လှူတဲ့နေရာမှာလည်း ကံ ကံရဲ့ အကျိုးကို ယုံကြည်စွာလှူပါ။ အယုတ်အလတ်အမြတ်မရွေး ရိုရိုသေသေ လေးလေးစားစားနဲ့ လှူပါ။ အချိန်ကာလအလိုက် လိုအပ်တာကိုလှူပေးပါ။ အစစအရာရာအဆင်ပြေပါစေဆိုတဲ့ စိတ်လေးထားပြီး ချီးမြှောက်လိုစိတ်နဲ့ လှူပါ။ သန့်ရှင်းစင်ကြယ်တဲ့ လှူဖွယ်ပစ္စည်းနဲ့ မိမိသူတစ်ပါး ပတ်ဝန်းကျင်ကိုပါ မထိခိုက်ရအောင် ငါးပါးသီလလုံစွာလှူပါ။ လှူတဲ့အခါမှာလည်းမလှူခင်နဲ့ လှူပြီးတဲ့အခါမှာပါ စေတနာမပျက်စေရဘဲ စေတနာသုံးတန် ပြည့်ဝစွာလှူဒါန်းရပါမယ်။ ကိုယ်ရလာတဲ့ အကျိုးအမြတ်တွေထဲက အယုတ်အလတ်အမြတ်မရွေး တတ်နိုင်သမျှပေးကမ်း၊ ဝေမျှ၊ လှူဒါန်းရပါမယ်လို့လည်း ဆရာတော်ကြီးရဲ့ ဟောကြားမှုကို နာယူဖူးပါတယ်။