‘‘မြန်မာဘယ်ကစ ’’ ဟူသည့် ခေတ်ဦးမြန်မာ့သမိုင်းနှင့်စပ်လျဉ်း၍ ငြင်းချက်နှစ်ခုရှိသည်။ တစ်ခုက မြန်မာတို့သည် မြန်မာ့မြေပေါ်တွင်ပင် ပေါက်ဖွားရှင်သန်လာကြကာ အဆင့်ဆင့်တိုးတက်ထွန်းကားလာခြင်းဖြစ်သည်ဟူ၍ဖြစ်ပြီး နောက်တစ်ခုကမူ မြန်မာတို့သည်အခြားဒေသမှ အချိန်တိုတိုအတွင်း ဒုန်းစိုင်းဝင်ရောက်လာကြသူများဖြစ်သည်ဟူ၍ဖြစ်သည်။ သို့ဖြစ်ခြင်းကြောင့် မြန်မာ့သမိုင်းကို ခေတ်အမြင်ဖြင့်လေ့လာမည်ဆိုပါက ပုဂံခေတ် အနော်ရထာမင်းမတိုင်မီ မြန်မာ့သမိုင်းသည် ငြင်းချက်များ၊ ကွက်လပ်များ၊ အနုမာန မှန်းဆဖြည့်စွက်ချက်များဖြင့် ပြည့်နှက်နေသည်။

မျက်မှောက်ကာလ မြန်မာနိုင်ငံ၏ အခြေအနေကိုကြည့်လျှင် ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ် ရွေးကောက်ပွဲတွင် မဲမသမာမှုကြောင့် ဖြစ်ပေါ်လာသော နိုင်ငံရေးအပြောင်းအလဲကို မကျေနပ်သည့် အစွန်းရောက်နိုင်ငံရေးသမားအချို့၏ ဦးဆောင်မှု၊ စည်းရုံးမှု၊ အားပေးမှု၊ ထောက်ပံ့ကူညီမှုဖြင့် PDF အမည်ခံအကြမ်းဖက်အဖွဲ့များ နိုင်ငံအနှံ့တွင် ဖြစ်ပေါ်လာသည်ကို တွေ့ရမည်ဖြစ်သည်။ ၎င်းတို့သည် တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင် EAO အဖွဲ့အချို့ထံတွင် စစ်သင်တန်းများ၊ ဖောက်ခွဲဖျက်ဆီးရေးသင်တန်းများ တက်ရောက်ခဲ့ကြသည်။

မြန်မာတို့ ဝါစိုက်ပျိုးခဲ့သည်မှာ နှစ်ပေါင်းထောင်ချီကြာမြင့်ခဲ့ပြီဖြစ်ရာ မြန်မာ့ရိုးရာယဉ်ကျေးမှုတွင် ဝါဂွမ်းစိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်မှုနှင့် ချည်ထည်ရက်လုပ်မှုတို့က တစ်ခန်းတစ်ကဏ္ဍပါဝင်လျက်ရှိသည်။ ဝါကို ပြည်တွင်း၌ သုံးစွဲရုံမျှမက ပြည်ပသို့ တင်ပို့ရောင်းချနိုင်ခဲ့ရာ ကုန်းဘောင်ခေတ်နှောင်း မင်းတုန်းမင်းလက်ထက်တွင် ဝါသည်တော်ဝင်သီးနှံဖြစ်ခဲ့ပြီး ပြည်ပတင်ပို့မှုကို တစ်ဦးတည်းချုပ်ကိုင်သည့်စနစ် ကျင့်သုံးခဲ့သည်။

နိုင်ငံတစ်ဝန်းရှိ စက်သုံးဆီအရောင်းဆိုင်အချို့တွင် ပြီးခဲ့သည့်ရက်ပိုင်းအတွင်းက ဆီပြတ်လပ်မှုဖြစ်ခဲ့ရသည်။ စက်သုံးဆီရောင်းအားနှင့် ဝယ်လိုအားမမျှသဖြင့် စက်သုံးဆီဝယ်ယူမှု များပြားနေသည်ကိုအကြောင်းပြု၍ လူမှုကွန်ရက်စာမျက်နှာများပေါ်တွင် မြန်မာနိုင်ငံ၌ စက်သုံးဆီပြတ်လပ်တော့မည်ဖြစ်ကြောင်း မဟုတ်မမှန် ကောလာဟလသတင်းများ ပေါ်ထွက်လာခဲ့သည်။

ခန္ဓာကိုယ်တွင် ကိုယ်ခံအားလျော့နည်းကျဆင်းလာသည့်အခါ ပြင်ပမှရောဂါပိုးအမျိုးမျိုးတို့ ကိုယ်တွင်းသို့ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်လာတတ်ကြသည်။ ခုခံနိုင်စွမ်းလျော့နည်းသည့်အခါ ရောဂါပိုးတို့၏ ထိုးဖောက်ဝင်ရောက်မှုကို မတွန်းလှန်နိုင်ဘဲ နာဖျားမကျန်းဖြစ်ကြရသည်။ ရောဂါကူးစက်မှုကြောင့် အခန့်မသင့်ပါက ခန္ဓာပျက်ကိန်းသို့လည်း ဆိုက်ရောက်သွား နိုင်သည်။

ရှမ်းပြည်နယ် (မြောက်ပိုင်း) တွင် MNDAA အဖွဲ့နှင့် TNLA အဖွဲ့တို့က ဒေသတည်ငြိမ်အေးချမ်းရေးအတွက် နှစ်ဖက်သဘောတူထားသည့် ယာယီအပစ်အခတ်ရပ်စဲရေး သဘောတူညီချက်ကို ချိုးဖောက်ပြီး တိုက်ပွဲများ ဖော်ဆောင်လာခဲ့သည်။ MNDAA အဖွဲ့သည် လားရှိုးဒေသတစ်ဝိုက်ရှိ နယ်မြေလုံခြုံရေးစခန်းများကို တိုက်ခိုက်သကဲ့သို့ လားရှိုးမြို့တွင်းသို့လည်း ရှော့တိုက်ဒုံးများဖြင့် နေ့စဉ်ပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်ခဲ့ကာ လားရှိုးမြို့တွင်းသို့ စိမ့်ဝင်ပြီး ပြည်သူတို့၏ အသက်အိုးအိမ်စည်းစိမ်တို့ကို ဖျက်ဆီးလျက်ရှိသည်။

မြန်မာတို့ နေ့စဉ်စားကြသည့် အဓိကအစားအစာမှာ ဆန်နှင့် ဆီတို့ဖြစ်သည်။ ဆန်နှင့်ဆီအတွက် စပါးနှင့် ဆီထွက်သီးနှံများကို ပြည်တွင်း၌ စိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်ရာတွင် ဆန်ကို ပြည်တွင်း စားသုံးမှုဖူလုံရုံမျှမက ပြည်ပသို့ တင်ပို့နိုင်သော်လည်း ဆီမှာမူ အကြောင်းအမျိုးမျိုးကြောင့် မဖူလုံ။ ပြည်တွင်းဆီစားသုံးမှု ဖူလုံရန်အတွက် ဆီထွက်သီးနှံစိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်ခြင်း၊ စားသုံးဆီ ကြိတ်ခွဲထုတ်လုပ်ခြင်း၊ မွေးမြူရေးအစားအစာထုတ်လုပ်ခြင်း၊ ကူးသန်းရောင်းဝယ်ခြင်း၊ ဝယ်ယူစားသုံးခြင်းစသည့် ကွင်းဆက်တစ်လျှောက်လုံးတွင် ပါဝင်သူအားလုံးက ဝိုင်းဝန်းကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်ကြရန်လိုသည်။

​​​​​​​တပ်မတော်သည် နိုင်ငံလွတ်လပ်ရေးအတွက် တိုင်းရင်းသားပြည်သူများနှင့် အတူလက်တွဲပြီး နယ်ချဲ့ဆန့်ကျင်ရေး၊ ဖက်ဆစ်ဆန့်ကျင်ရေးကို ဆင်နွှဲခဲ့သည်။ လွတ်လပ်ရေးရရှိပြီးနောက်တွင်လည်း ပြည်တွင်း၊ ပြည်ပအန္တရာယ်များကို တွန်းလှန်ကာကွယ်ခဲ့ပြီး ပြည်ထောင်စုမပြိုကွဲရေး၊ တိုင်းရင်းသားစည်းလုံးညီညွတ်မှု မပြိုကွဲရေး၊ အချုပ်အခြာအာဏာတည်တံ့ခိုင်မြဲရေးတို့အတွက် အသက်ပေးကာကွယ်စောင့်ရှောက်ခဲ့သည်။

​​​​​​​အကြမ်းဖက်သောင်းကျန်းသူ MNDAA အဖွဲ့က ရှမ်းပြည်နယ် (မြောက်ပိုင်း) လားရှိုးမြို့အတွင်းတိုက်ပွဲများ ဖော်ဆောင်ပြီး စစ်ရေးနှင့်သက်ဆိုင်ခြင်းမရှိသည့် တပ်မတော်ဆေးရုံကို ရှော့တိုက်ဒုံးများ၊ လက်နက်ကြီးများ၊ ဒရုန်းများဖြင့် ပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်မှုကြောင့် ဆေးရုံတက်လူနာ ဒေသခံအရပ်သားများ၊ ဌာနဆိုင်ရာဝန်ထမ်းများနှင့် လုံခြုံရေးတပ်ဖွဲ့ဝင်များ၏ မိသားစုဝင်များထိခိုက်သေဆုံးခဲ့ရပြီး အချို့ကို အဓမ္မဖမ်းဆီးခေါ်ဆောင်သွားခဲ့သည်ဟု သိရသည်။

နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီက ချမှတ်ထားသည့် လူမှုရေးဦးတည်ချက်၌ “တစ်မျိုးသားလုံး သက်ရှည်ကျန်းမာရေးအတွက် ပြည်သူအားလုံးအကျုံးဝင်မည့် ကျန်းမာရေးကဏ္ဍနှင့် အားကစားကဏ္ဍမြှင့်တင်ဆောင်ရွက်ရေး”ကို အကောင်အထည်ဖော်ဆောင်ရွက်လျက်ရှိသည်။ တစ်မျိုးသားလုံးသက်ရှည်ကျန်းမာပါမှ မိမိအကျိုး၊ နိုင်ငံအကျိုးကို အားသွန်ခွန်စိုက် ဆောင်ရွက်နိုင်မည်ဖြစ်သည်။