လူမှုအရင်းအနှီး (Social Capital) ဆိုတာက သီအိုရီအရ အလွယ်ဆုံးပြောရရင် လူမှုဆက်ဆံရေး နယ်ပယ်မှာ အဓိကလိုအပ်တဲ့ လူတစ်ဦးချင်းက သိရှိလိုက်နာ ကျင့်ကြံပြုမူဖို့လိုအပ်တဲ့ အခြေခံ အချက်အလက် အကြောင်းတရားများကို ဆိုလို ပါတယ်။ Social Capital အရင်းအမြစ်များမှာ အဓိကအကျဆုံး အချက်အလက်တွေကတော့ ယုံကြည်မှု (Trust)၊ စံနှုန်းများ (Norms)၊ ရည်ရွယ် ချက်တူလို့ ပုံမှန်ဆက်ဆံမှုပြုကြရတဲ့ အဖွဲ့အစည်း များရဲ့ ကွန်ရက်များ (networks of association representing any group which gathers consis tently for a common purpose) စတာတွေ ဖြစ် ပါတယ်။

“ခေါင်းလောင်းသံ။ တညံညီပေး.. ရွာကျောင်းကို... သတိရနေတယ် သူငယ်ချင်းရေ.. တို့များ ငယ်ငယ် တုန်းက ရွာအဝင်လမ်းဆီကလေ.. လက်ချင်းချိတ် ကာ ပြေးကာလွှားကာ..” သီချင်းဆိုသည်ကို ရပ်၍ မစာဥက ကိုသံချောင်းအား ...

တက္ကသိုလ်၊ ကောလိပ်များ အပါအဝင် အထက်တန်း၊ အလယ်တန်း၊ မူလတန်းကျောင်းတွေ ပိတ်ထားခဲ့ရတာ တစ်နှစ်ဝန်းကျင်ရှိခဲ့ပြီဖြစ် ပါတယ်။ ကမ္ဘာတစ်ဝန်းဖြစ်ပွားခဲ့တဲ့ ကိုဗစ်-၁၉ ကပ်ရောဂါကြောင့် ကမ္ဘာ့နိုင်ငံအသီးသီးမှာလည်း စာသင်ကျောင်းတွေကို ပိတ်ခဲ့ရတာ ဖြစ်ပါတယ်။ စာသင်ကျောင်းတွေ ပိတ်ခဲ့ရတဲ့အတွက် ပညာသင်ကြားနေတဲ့ ကျောင်းသူ ကျောင်းသားများအတွက် နစ်နာသလို နိုင်ငံတော် အတွက်လည်း နစ်နာပါတယ်။ ကျောင်းသားမိဘတွေအတွက်လည်း နစ်နာရပါတယ်။ အထူးသဖြင့် စာသင်ခန်းနဲ့ကင်းဝေးနေရတဲ့ ကျောင်းသူ ကျောင်းသားလေးများရဲ့ အဖိုးတန်အချိန်တွေဟာ အလဟဿဖြစ်ကုန်ကြရပါတယ်။

ဒီမိုကရေစီနိုင်ငံများတွင် ပြည်သူလူထု၏ စိတ်ချမ်းသာပျော်ရွှင်မှုနှင့် အကျိုးစီးပွားများ ဆတက် ထမ်းပိုးတိုးတက်စေရမည့် နိုင်ငံရေးရည်မှန်းချက်များ ရှိခဲ့ကြသော်လည်း စစ်မှန်သည့် ဒီမိုကရေစီ စနစ်ရရှိအောင် တည်ဆောက်ရာတွင် ပြည်သူလူထု၏ ပူးပေါင်းပါဝင်ဆောင်ရွက်မှုမှာ အလွန်ပင် အရေးကြီးလှပါသည်။ တစ်နည်းအားဖြင့်ပြောရလျှင် နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံသည် နိုင်ငံ၏အချုပ်အခြာ အာဏာ တည်တံ့ခိုင်မြဲရန် အရေးကြီး သကဲ့သို့ ပြည်သူလူထုအားလုံး တည်ငြိမ်အေးချမ်းပြီး စိတ်ချမ်းမြေ့စွာ နေထိုင်နိုင်ရန်နှင့် တရားဥပဒေစိုးမိုးမှုရရှိအောင် ဆောင်ရွက်ပေးရန် လိုအပ်ပါသည်။ တည်ငြိမ်အေးချမ်းမှုမရှိဘဲ ဒီမိုကရေစီစနစ်ကို အောင်မြင်စွာ မလျှောက်လှမ်းနိုင်သည်ကိုလည်း သတိပြုသင့်ပါသည်။

မြန်မာနိုင်ငံနှင့် နာဂစ်မုန်တိုင်း ဧရိယာအကျယ်အဝန်း ၂၆၁၂၂၈ စတုရန်းမိုင် (၆၇၆၅၇၈ စတုရန်းကီလိုမီတာ) ကျယ်ဝန်းသော မြန်မာနိုင်ငံသည် အရှေ့တောင်အာရှတွင် ကုန်းမြေ ဧရိယာ ဒုတိယအကြီးမားဆုံးဖြစ်ပြီး မြေပြင် တစ်ဆက်တည်းအကျယ်အဝန်းအရ အကြီးမားဆုံး နိုင်ငံဖြစ်ပါသည်။

ဒီကနေ့ မြန်မာ့နိုင်ငံရေးက ရင်မအေးစရာ ဖြစ်လာနေပြီဟု ပြောရမည်ထင်သည်။ အမုန်း တရားများဖြင့် တည်ဆောက်လာခဲ့သည့် နိုင်ငံရေး ဖော်ဆောင်မှုအောက်တွင် ကျွန်ုပ်တို့ပြည်သူ တွေ စတေးခံနေရသည်။ လူမှုဘ၀ ဒုက္ခအရိပ်အယောင်တွေကို မြင်တွေ့ နေရသည်။ တိုးတက် စပြုနေသည့် ပြည်သူ့ဘ၀များသည် အမြစ်ကို ရေနွေးပူပူဖြင့် အလောင်းခံလိုက်ရသည့်နယ် ညှိုးနွမ်းလာနေပြီဟု ခံစားလာရသည်။

လွန်ခဲ့သော နှစ်ပေါင်းတစ်ထောင်ကျော်၊ ပျူခေတ် နောက်ဆုံးကာလက ဈေးရောင်းချသည့် ပြည်သူ တစ်ယောက် လေပွေတိုက်၍ “ငါ့ စကော ...ငါ့ စကော...” ဟု မြို့ရွာအတွင်း လိုက်လံအော်ဟစ် ခဲ့သည်။ ထိုသတင်းစကားတစ်ခုကို အကြောင်းပြု ကာ တစ်မြို့လုံး၊ တစ်ပြည်လုံး ကောလာဟလ သတင်းမှား ပျံ့နှံ့ခဲ့သည့်အဖြစ်အပျက်ကို ကြားဖူး ကြမည်ဖြစ် သည်။ လေတိုက်ပြီး ဆန်ကောလွင့်ပါ သွားသည်ကို ငါ့စကော၊ ငါ့စကာ အော်ဟစ်ခဲ့ရာမှ “ငါ့စကောတပ်ကြီး” ချီလာပြီ ထင်ပြီး မြို့သူ မြို့သားများ မြို့ ကိုစွန့်ခွာ ထွက်ပြေးကြရာမှ သရေ ခေတ္တရာပြည်ကြီးလည်း ပျက်သုဉ်းသွားခဲ့သည်။

ရန်ကုန်ပြည်သူ့ဆေးရုံကြီး၌ အထူးကုပြင်ပလူနာဌာနအပါအဝင် အခြားသော သက်ဆိုင်ရာ ဆေးကုသမှုဌာနများ ပြန်လည်ဖွင့်လှစ်ကာ ပြင်ပလူနာ၊ အတွင်း လူနာများအား ဆေးဝါး ကုသမှုများ ဆောင်ရွက်ပေးလျက်ရှိသည်။

နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ အစည်းအဝေး(၅/၂၀၂၁)ကို ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဧပြီလ ၂ ရက်နေ့တွင် နေပြည်တော်ရှိ နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌရုံးအစည်းအဝေးခန်းမ၌ ကျင်းပရာ နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ၊တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ် ဗိုလ်ချုပ် မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင် တက်ရောက်အမှာစကားပြောကြားခဲ့သည်။ ယင်းပြောကြားချက် များတွင် အလုပ်သမား၊ လူဝင်မှုကြီးကြပ်ရေးနှင့် ပြည်သူ့အင်အားဝန်ကြီးဌာနက ဆောင်ရွက် မည့် နိုင်ငံသားစိစစ်ရေးကတ်ပြားပြုလုပ်ပေးရေး (ပန်းခင်းလမ်းစီမံချက်) ကို အလေးထား ကြောင်း ပြောကြားသွားသည်။

လူမှုကွန်ရက်တွေမှာ အန္တရာယ်များလာတဲ့ ပြဿနာတစ်ရပ်ကတော့ သတင်းတုများနဲ့ သတင်းအမှားတွေ ပိုမိုကျယ်ပြန့်လာခြင်း ဖြစ်ပါ တယ်။ သတင်းတုတွေ၊ မမှန်သတင်းတွေနဲ့ အမှားအမှန်ရောထားတဲ့ သတင်းကိစ္စက မြန်မာနိုင်ငံမှာပဲ ဖြစ်နေတာတော့ မဟုတ်ပါဘူး။ ကမ္ဘာနဲ့အဝန်းမှာ ဖြစ်နေတာပါ။ ဒါပေမယ့် အမြစ်စွဲနေဆဲ နိုင်ငံရေး ပဋိပက္ခကြောင့် စိတ်ဝမ်းကွဲမှုတွေ၊ တစ်ဖက်စွန်း အယူအဆကွဲပြား နေဆဲ မြန်မာနိုင်ငံအတွက်တော့ သတင်းတု၊ သတင်းမှားများရဲ့ အန္တရာယ်က အခြားနိုင်ငံများထက် ပိုပြီး ကြီးမားနေပါတယ်။