သူက စာရေးကောင်းသည်။ ကျိုးကြောင်းပြ၍ စိတ်ဝင်စားဖွယ်ရေးတတ်သည်။ စာရေးသူနှင့် သူဆုံ တော့ သူ့ဘဝ၊ သူ့အကြောင်း စကားစပ်မိသည်။ သူက ပြည့်ပြည့်စုံစုံဖြစ်စေရန် စာရေးပေးမည်ဟု ပြောပြီး ဤစာကိုရေးပေးခဲ့ခြင်းဖြစ်ပါသည်။

မိမိတို့နိုင်ငံသည် ရှေးနှစ်ပေါင်းထောင်ချီကာ မြန်မာမင်းများ တည်ဆောက်အစပြုခဲ့သော အချုပ်အခြာအာဏာပိုင် နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံဖြစ်ပါသည်။ တိုင်းရင်းသားလူမျိုးပေါင်းစုံ ၁၀၀ ကျော် အေးအတူ၊ ပူအမျှ ချစ်ကြည်ရင်းနှီးစွာ ရှေးပဝေသဏီကတည်းက အတူတကွနေထိုင်ခဲ့ကြသော ပြည်ထောင်စုနိုင်ငံတစ်နိုင်ငံလည်း ဖြစ်ပါသည်။ တစ်ဦးနှင့်တစ်ဦး ယုံကြည်စွာဖြင့် ကူးလူးဆက်ဆံခြင်း၊ ချစ်ကြည်ရင်းနှီးမှုနှင့် လူမျိုးစွဲ၊ ဝါဒစွဲ၊ ဒေသစွဲမထားရှိဘဲ ငြိမ်းချမ်းစွာ အတူတကွနေထိုင်ခြင်း စသော ချစ်စရာကောင်းသည့် အမူအကျင့်များဖြင့် ပေါင်းစည်းကာ ပြည်ထောင်စုစိတ်ဓာတ်အရင်းခံ၍ ဥမကွဲသိုက်မပျက် စုပေါင်းညီညာ တင့်တယ်စွာနေထိုင်ခဲ့သည့် နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံဖြစ်ပါသည်။

မြန်မာတစ်မျိုးသားလုံးက အားကစားနည်းများအားလုံးတွင် ဘောလုံးအားကစားနည်းကို ပိုမိုနှစ်ခြိုက်စွာအားပေးကြသဖြင့် အမျိုးသားအားကစားဟုပင် သတ်မှတ်ထားကြပါသည်။ ၁၉၆၀ ပြည့်လွန်နှစ်နှင့် ၁၉၇၀ ပြည့်လွန်နှစ်များအတွင်း နိုင်ငံတကာအားကစားပြိုင်ပွဲများဖြစ်သည့် အာရှအားကစားပြိုင်ပွဲ၊ အရှေ့တောင်အာရှအားကစားပြိုင်ပွဲ (ယခင်အရှေ့တောင်အာရှကျွန်းဆွယ်အားကစားပြိုင်ပွဲ)နှင့် ဒေသတွင်းဖိတ်ခေါ်အားကစားပြိုင်ပွဲများတွင် မြန်မာ့ဘောလုံးအသင်းများ အောင်မြင်မှုအလီလီရရှိခဲ့သည့် မြန်မာ့ဘောလုံးရွှေခေတ်ကို ရောက်ရှိခဲ့ဖူးသည်။ ထိုမျှသာမက ကမ္ဘာ့အိုလံပစ်ပြိုင်ပွဲအထိ ဝင်ရောက်ယှဉ်ပြိုင်နိုင်ခဲ့ပြီး အသန့်ရှင်းဆုံးအသင်းဆုပင် ရရှိခဲ့သည့် သမိုင်းမှတ်တမ်းလည်းရှိခဲ့ပါသည်။ ထိုစဉ်က မြန်မာ့ဘောလုံးအသင်းအောင်မြင်မှုရရှိလာသည့်အခါတိုင်း အခြားအားကစားနည်းများ အောင်မြင်မှုရရှိသည်ထက် တစ်နိုင်ငံလုံးက အုတ်အော်သောင်းတင်း အားပေးကြ၊ ဂုဏ်ပြုကြိုဆိုကြ၊ အောင်ပွဲခံခဲ့ကြသည်။ “မြန်မာနိုင်ပြီ” သီချင်းသံကလည်း လေလှိုင်းမှ တစ်နိုင်ငံလုံးပျံ့လွင့်ခဲ့သည်ကိုလည်း ပြန်လည်တမ်းတမြင်ယောင်မိပါသည်။ သို့ရာတွင် ၁၉၈၀ ပြည့်နှစ်နောက်ပိုင်း အောင်မြင်မှုအစဉ်အလာမြင့်မားခဲ့သည့်ဘောလုံးအားကစား သိသိသာသာကျဆင်းလာခဲ့သည်ကို ဝမ်းနည်းဖွယ်မြင်တွေ့ခဲ့ရသည်။

လောကကြီးမှာရှိတဲ့ လူမှန်သမျှ အစာအာဟာရပြည့်မှ စွမ်းအင်ပြည့်ဝမယ်။ ကိုယ်ခန္ဓာလှုပ်ရှားမှုတွေ တက်ကြွမြန်ဆန်မယ်။ အတွေးအခေါ်တွေကောင်းမယ်။ မှန်ကန်တဲ့ လုပ်ဆောင်မှုတွေရနိုင်မှာဖြစ်လို့ စွမ်းအင်ပြည့်ဝဖို့လိုပါတယ်။ စွမ်းအင်ပြည့်ဝဖို့ရာလည်း သင့်တင့်မျှတတဲ့ အစာအာဟာရတွေကို ရွေးချယ်စားတတ် ဖို့လည်းလိုပါတယ်။ သစ်သီးနဲ့ အသီးအနှံ/ ဟင်းသီးဟင်းရွက်လေးတွေကတော့ လူတိုင်း နေ့စဉ်မဖြစ်မနေစားသင့်တဲ့ အာဟာရထဲမှာပါပါတယ်။ အရည်ရွမ်းပြီး ဗီတာမင် (Vitamin)၊ သတ္တုဓာတ် (Metal) နဲ့ အမျှင်ဓာတ် (Fiber) ပေါကြွယ်ဝတဲ့ အသီးအရွက်လေးတွေက လူရဲ့ခန္ဓာကိုယ်ကြံ့ခိုင်မှုအတွက် အရေးပါလှပါတယ်။

ကျွန်ုပ်တို့နေ့စဉ်ထိတွေ့နေရသော ထိုနေရောင်ခြည်တွင် လူကိုထိခိုက်စေနိုင်သည့် ခရမ်းလွန်ရောင်ခြည်များ ပါဝင်လျက်ရှိသည်။ ထိုခရမ်းလွန်ရောင်ခြည်အန္တရာယ်ကို ကာကွယ်ပေးလျက်ရှိသည့် သဘာဝဒိုင်းကြီးမှာ အိုဇုန်းလွှာပင်ဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် နိုင်ငံတကာအသိုက်အဝန်းများသည် အိုဇုန်းလွှာပါးလွှာမှုအပေါ် အလေးထား၍ စုပေါင်းကာကွယ်စောင့်ရှောက်လျက်ရှိရာ လာမည့်ဆယ်စုနှစ်ကာလအတွင်း အိုဇုန်းလွှာပြန်လည်နာလန်ထူလာတော့မည်ဖြစ်ကြောင်း ကုလသမဂ္ဂပတ်ဝန်းကျင်အစီအစဉ် (UNEP) နှင့် ကမ္ဘာ့မိုးလေဝသအဖွဲ့ (WMO) တို့ ပူးပေါင်းအကဲဖြတ်သုံးသပ်ထားသည်။

၂၁ ရာစု နေထိုင်မှုပုံစံအရ နှလုံးရောဂါဖြစ်ပွားနိုင်ခြေ အလွန်များပါတယ်။ အသင့်စားအစားအသောက်များ ပေါများလာခြင်း၊ ကိုယ်ခန္ဓာကို အသုံးပြုလုပ်ရတဲ့ အလုပ်အကိုင်တွေထက် ကွန်ပျူတာရှေ့ထိုင်ပြီး လုပ်ကိုင်ရတဲ့အလုပ်တွေ ပေါများလာခြင်း၊ ကိုယ်လက်လှုပ်ရှားမှုနည်းလာခြင်းတို့ကြောင့် ရောဂါဘယထူပြောလာကြပါတယ်။

၂၀၂၄ ခုနှစ် စက်တင်ဘာ ၁၄ ရက်သည် ကမ္ဘာ့ရှေးဦးပြုစုခြင်းနေ့ဖြစ်ပါသည်။ ယခုနှစ်အတွက် ဆောင်ပုဒ်မှာ “အားကစားအတွက် အမြဲကူညီရှေးဦးပြုစုခြင်းအသင့်ရှိသည် - First Aid and Sports Ready, Set, Respond” ဖြစ်သည်။ ကမ္ဘာ့ရှေးဦးပြုစုခြင်းနေ့ကို ရှေးဦးသူနာပြုစုခြင်း၏ အရေးပါပုံကို သတိပြုမိစေရန်၊ အခြေခံရှေးဦးသူနာပြုစုနည်းများကို လေ့လာရန်အတွက် အဖိုးတန်အရင်းအမြစ်များ ပိုမိုပံ့ပိုးပေးနိုင်ရန်နှင့် လူတစ်ဦးချင်းစီအား ၎င်းတို့၏ လူမှုအသိုင်းအဝိုင်းတွင် ရှေးဦးသူနာပြုစုသူများဖြစ်လာစေရန် လှုံ့ဆော်ပေးရန် ရည်ရွယ်ကျင်းပခြင်းဖြစ်သည်။

မြန်မာ့စာတတ်မြောက်မှုအစ မိတ္ထီလာကဆိုတာ သိကြသလားဟု မေးရာသိပါသည်တဲ့။ မြန်မာ့စာမတတ်သူပပျောက်ရေးလှုပ်ရှားမှုသည် ကမ္ဘာ့စာမတတ်သူပပျောက်ရေးဆောင်ရွက်မှုထက် နှစ်နှစ်စောသည်ကို သိပါသလား။ တကယ်တော့ “အ”သုံးလုံးကျေလုပ်ငန်း ဆောင်ရွက်ရာတွင် မြန်မာပြည်၌ မိတ္ထီလာက (၅)ကြိမ် “ပထမ”ဆွတ်ခူးခဲ့တာကိုရော သိကြလားဆိုတော့ အသံတိတ်သွားကြသည်။ တကယ်မသိတာလားဆိုတော့မှ “မသိပါ”တဲ့။

နှစ်စဉ် စက်တင်ဘာလ ၁၆ ရက်နေ့သည် ကမ္ဘာ့အိုဇုန်းလွှာထိန်းသိမ်းရေးနေ့ဖြစ်သည်။ ၁၉၉၄ ခုနှစ် ကမ္ဘာ့ကုလသမဂ္ဂအထွေထွေညီလာခံကြီးက အိုဇုန်းလွှာ ပါးလွှာလာမှုကို ဖြစ်ပေါ်စေသည့်အရာဝတ္ထုများ အသုံးပြုမှုကို ကာကွယ်ပေးသည့် မွန်ထရီရယ်ပဋိညာဉ် လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့သည့် ၁၉၈၇ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလ ၁၆ ရက်နေ့ကို ဂုဏ်ပြုသောအားဖြင့် ကမ္ဘာ့အိုဇုန်းလွှာထိန်းသိမ်းရေးနေ့အဖြစ် သတ်မှတ်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။

တရားသောစစ်မူသဘောတရား(Just War Theory)အရ နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံရဲ့ အချုပ်အခြာအာဏာပိုင်လွတ်လပ်မှုကို ထိပါးနှောင့်ယှက်လာတဲ့အခါမှာ အဲဒီနိုင်ငံအနေနဲ့ ကာကွယ်ခုခံနိုင်တဲ့ အခွင့်အရေးရှိပါတယ်။ ဒီမူသဘောတရားကပဲ နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံရဲ့ ပိုင်နက်နယ်မြေတည်တံ့ခိုင်မြဲမှုနဲ့ နိုင်ငံရေးလွတ်လပ်မှုကို မပြိုကွဲမပျက်စီးစေဖို့အတွက် ကာကွယ်ခုခံပိုင်ခွင့် အခွင့်အရေးကို ခွင့်ပြုထားတာပဲဖြစ်ပါတယ်။