ကမ္ဘာဦးအစ လူမှုအသိုက်အဝန်းများအတွင်း ယဉ်ကျေးမှုထွန်းကားလာမှုနှင့်အတူ လူနှင့်ကုန်ပစ္စည်းများကို လိုအပ်ချက်အရ တစ်နေရာမှတစ်နေရာသို့ ရွှေ့ပြောင်းသယ်ယူပို့ဆောင်လိုခြင်းကြောင့် ပိုမိုလွယ်ကူအဆင်ပြေချောမွေ့စေရန်အလို့ငှာ ဝန်ဆောင်မှုပြုကြရသည့် သယ်ယူပို့ဆောင်ရေးလုပ်ငန်းတစ်ရပ် ပေါ်ထွန်းလာခဲ့ရပေသည်။

မြန်မာနိုင်ငံမဟာဗျူဟာနှင့် နိုင်ငံတကာလေ့လာရေးအဖွဲ့ (Myanmar Institute of Strategic and Internation- al Studies)က ကြီးမှူးပြီး မဲခေါင်-လန်ချန်းနိုင်ငံများအကြား သမားရိုးကျမဟုတ်သော လုံခြုံရေးကိစ္စရပ်များနှင့်စပ်လျဉ်း၍ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေးဆိုင်ရာဆွေးနွေးပွဲ (Seminar: Cooperation on Non-Traditional Security Matters among Mekong Lancang Countries) ကို ၂၀၂၃ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၁၄ ရက်နေ့တွင် ရန်ကုန်မြို့ Chatrium ဟိုတယ်၌ အောင်မြင်စွာ ကျင်းပပြုလုပ်ခဲ့ပါသည်။ အဆိုပါ ဆွေးနွေးပွဲနှင့်စပ်လျဉ်း၍ မဖော်ပြမီ မဲခေါင်-လန်ချန်းနိုင်ငံများ၏ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုယန္တရားနှင့် စပ်လျဉ်း၍ အနည်းငယ်မျှတင်ပြလိုပါသည်။ ဤ နေရာ၌ “မဲခေါင်-လန်ချန်း” အခေါ်အဝေါ် နှင့် “လန်ချန်း-မဲခေါင်” အခေါ်အဝေါ်ကို အနည်းငယ်ရှင်းပြလိုပါသည်။

ပင်ပျိုရွက်နုတို့ဟာ နုရာမှရင့်၊ ရင့်ရာမှရော်နဲ့ အဆုံးမှာတော့ ကြွေကျမြေခသွားကြရတယ်။ မနုဿလူသားအပါအဝင် သတ္တဝါအပေါင်းကလည်း ပျိုရာမှ အို၊ ပျိုသမျှအိုရ၊ မာသမျှနာရ၊ နေသမျှ သေကြရတာပါပဲ။

ရတနာသုံးပါးကို ယုံကြည်ကိုးကွယ်လျက် တန်ခိုးကြီးမား ဘုရားစေတီပုထိုးများ၊ ဗုဒ္ဓရုပ်ပွားတော်များအား ဖူးမြော်ရသည့်အခါတိုင်း ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်အားလုံးကိုယ်စား ဝမ်းသာကြည်နူး အထူးဖြစ်ရသည်။ ရင်ထဲ၊ နှလုံးသားထဲတွင် ကြည်လင်အေးမြ ချမ်းသာသွားရသည်။ ကမ္ဘာ့အထင်ကရ ဉာဏ်တော်အမြင့်ဆုံး၊ ခမ်းနားကြီးကျယ်ဆုံးသော အသစ်စက်စက် မာရဝိဇယဗုဒ္ဓရုပ်ပွားတော် မြတ်ကြီးအား ဖူးမြော်ရသည်မှာလည်း ထို့အတူပင်၊၊ ဖူးချင်စိတ်ပြင်းပြစွာဖြင့် လာရောက်ဖူးမြော်ကြသည့် ရပ်နီးရပ်ဝေး ရဟန်းရှင်လူ၊ ကျောင်းသား ကျောင်းသူ၊ ပြည်သူအပေါင်းကို နေ့စဉ်မြင်ရတွေ့ရ သည်မှာလည်း လက်ရှိနှင့် အနာဂတ် သာသနာတော်ကြီးအတွက် ဝမ်းမြောက်ကြည်နူးစရာ...။ သာသနာ၏ သမိုင်းမှတ်တိုင်တစ်ခု၊ ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်တို့အတွက် အထွတ်အမြတ်တစ်ခု၊ ဘဝ မှတ်တိုင်တစ်ခု၊ ငြိမ်းချမ်းရေးအတွက် ပြယုဂ်တစ်ခုအဖြစ် မြင်ရဖူးရသည်ကပင် ကြည်ညိုစရာ၊ လေးစားစရာ၊ ဂုဏ်ယူစရာဖြစ်ရသည်။

ကုန်အမှတ်တံဆိပ်မူပိုင်ခွင့် အခွင့်အရေးကို တရားစီရင်ရေးကဏ္ဍမှ ဥပဒေအရအပြည့်အဝ အကာအကွယ်ပေးခြင်းအားဖြင့် နိုင်ငံတော်၏စီးပွားရေးဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုကို အထောက်အကူပြုနိုင်သည်ဖြစ်ရာ ကုန်အမှတ်တံဆိပ်မူပိုင်ခွင့်ဥပဒေ၊ ကုန်အမှတ်တံဆိပ် မူပိုင်ခွင့်ဥပဒေအရ စွဲဆိုမှုများ စစ်ဆေးစီရင်ခြင်းဆိုင်ရာ လုပ်ထုံးလုပ်နည်းများ၊ အမှတ်တံဆိပ် မှတ်ပုံတင်ခြင်းဆိုင်ရာ နည်းဥပဒေများ၊ အမှတ်တံဆိပ်မူပိုင်ခွင့်ဆိုင်ရာ အခွင့်အရေးကို အကာအကွယ်ပေးခြင်းနှင့်စပ်လျဉ်းသည့် အကောက်ခွန်ဆိုင်ရာနည်းဥပဒေများ၊ မူပိုင်ခွင့်ဥပဒေများအရ တရားစီရင်ရေးဆိုင်ရာ ပြန်လည်သုံးသပ်မှုလက်စွဲစာစောင်၊ ကုန်အမှတ်တံဆိပ် မူပိုင်ခွင့်ဥပဒေဆိုင်ရာ အမေးအဖြေတို့ပါ ဖော်ပြချက်များမှ တရားစီရင်ရေး ဆိုင်ရာ ပြန်လည်သုံးသပ်ပေးစေလိုမှု (Judicial Review)နှင့် စပ်လျဉ်း၍ အောက်ပါအတိုင်း ကောက်နုတ်တင်ပြအပ်ပါသည်-

ဗုဒ္ဓဥယျာဉ်တော်အတွင်း ဥတုရာသီအလိုက် ပြောင်းလဲနေသောကောင်းကင်ကို နောက်ခံပြုပြီး စံပယ်လျက်ရှိသော မာရဝိဇယရုပ်ပွားတော်မြတ်ကြီးသည် ကြည်ညိုသပ္ပာယ်လှသည်။ ဘုရားဖူး ရာဂဏန်း၊ ထောင်ဂဏန်းအတွက် နေရာပေးနိုင်သော ရင်ပြင်တော်မှအစ ထည်ထည်ဝါဝါရှိလှသည်။ ရုပ်ပွားတော်ကြီးမျက်နှာမူရာ(ရှေ့တူရူ)၌ ဆဋ္ဌသင်္ဂါယနာတင် ပိဋကတ်သုံးပုံများကို ကျောက်ထက် အက္ခရာ ပါဠိဘာသာမျှသာမက Romanize အင်္ဂလိပ်အက္ခရာစလုံးများနှင့်ပါ ဘာသာပြန်ဆို ထွင်းထုထားသော ကျောက်စာချပ်ကြီးများအား ကျောက်စာရုံစေတီအဆူ ၇၂၀ တွင် တွေ့ရသည်။ ကွန်ပျူတာနည်းပညာသုံး စက်ထွင်းစာလုံးများဖြစ်၍ သပ်ရပ်သည်။ ကျောက်စာရုံစေတီ များ၏ရှေ့ဦးတွင် မော်ကွန်းကျောက်စာပါ ကျောက်စာရုံစေတီကြီးတစ်ဆူရှိသည်။ စကျင် ကျောက်ပြားများကို ရင်ပြင်တော်ပေါ်၌ ခင်းခဲ့သည်။

ပင်ပျိုရွက်နုတို့ဟာ နုရာမှရင့်၊ ရင့်ရာမှရော်နဲ့ အဆုံးမှာတော့ ကြွေကျမြေခသွားကြရတယ်။ မနုဿ လူသားအပါအဝင် သတ္တဝါအပေါင်းကလည်း ပျိုရာမှအို၊ ပျိုသမျှအိုရ၊ မာသမျှနာရ၊ နေသမျှသေကြ ရတာပါပဲ။

မြန်မာရှေးဘုရင်များ၊ ခေတ်သစ်အစိုးရအကြီးအကဲ၊ နိုင်ငံ့ခေါင်းဆောင်များသည် ထေရဝါဒဗုဒ္ဓဘာသာဝင်များဖြစ်ကြသည့်အပြင် နိုင်ငံတော်၏ လူဦးရေအများစုကြီး ကိုးကွယ်သဖြင့် ဝိသေသထူးလှသောဗုဒ္ဓသာသနာတော်ကို ချီးမြှောက်ရန်နိုင်ငံအစိုးရတိုင်းတွင် တာဝန်ရှိသည့်အားလျော်စွာ မိုးဒဏ်၊ နေဒဏ်၊ လေဒဏ် (မုန်တိုင်းဒဏ်)၊ မြေ ငလျင်ဒဏ် စသည့်သဘာဝဘေးနှင့်ကြုံ၍ ဘုရားပုထိုးစေတီတော်များ ပြိုဆင်း၊ ယိုယွင်းသည့်အခါတိုင်း ပြုပြင်တည်ထားပေးခဲ့သည်သာဖြစ်သည်။

ရှမ်းပြည်နယ်(မြောက်ပိုင်း) မူဆယ်ခရိုင်အတွင်း အသုံးပြုနေသော လျှပ်စစ်မီး (ရွှေလီ စက်ရုံ) သည် ၂၀-၈-၂၀၂၃ ရက်နေ့ နံနက် ၇ နာရီ ၁၅ မိနစ်မှ ၂၂-၈-၂၀၂၃ ရက်နေ့ ည ၈ နာရီခွဲအထိ သုံးရက်ကြာ နာရီပေါင်း ၆၂ နာရီ မိနစ် ၃၀ ပြတ်တောက်နေပြီး  အဆိုပါ လျှပ်စစ်မီးပြတ်တောက်မှုတွင် မူဆယ်မြို့နယ် (မန့်ဟီးရိုးမြို့၊ ပန်ဆိုင်း(ကြူကုတ်)မြို့)နှင့် နမ့်ခမ်းမြို့နယ်တို့ ပါဝင်ပါသည်။

ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံသည် ၁၈၉၈ ခုနှစ်တွင် အမေရိကန်၏ ကိုလိုနီဖြစ်ခဲ့ပြီး ၁၉၄၆ ခုနှစ်တွင် လွတ်လပ်ရေးရရှိခဲ့သည်။ ၂၀၂၃ ခုနှစ် စာရင်းအရ လူဦးရေ ၁၁၇ သန်း ကျော်ရှိပြီး ၂၀၂၃ ခုနှစ် မေလ Social Weather Stations Survey အရ ဆင်းရဲမှုနှုန်းအနေဖြင့် မိသားစု ၅၁ ရာခိုင်နှုန်းသည် ဆင်းရဲ၍ ၃၀ ရာခိုင်နှုန်းခန့်သည် အလယ်အလတ်ဖြစ်ပြီး ကျန် ၁၉ ရာခိုင်နှုန်းမှာ ဆင်းရဲမှုမရှိကြောင်းသိရသည်။ ကမ္ဘာ့ဘဏ်၏စာရင်းအရ ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံ၏ ဆင်းရဲမှုနှုန်းမှာ ၂၀၁၈ ခုနှစ်က ၁၆ ဒသမ ၆ ရာခိုင်နှုန်း ရှိခဲ့ရာမှ ၂၀၂၁ ခုနှစ်တွင် ၁၈ ဒသမ ၁ ရာခိုင်နှုန်းအထိ တိုးလာခဲ့ပြီး ဆင်းရဲနွမ်းပါးလူဦးရေ ၁၉ ဒသမ ၉ သန်းကျော်ခန့်အထိ ရှိလာကြောင်းတွေ့ရသည်။ ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံသည် ပစိဖိတ်သမုဒ္ဒရာအနောက်ပိုင်းတွင်တည်ရှိကာ ကျွန်းပေါင်း ၇၆၄၁ ကျွန်းဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားပြီး စတုရန်းကီလိုမီတာ သုံးသိန်းခန့် ကျယ်ဝန်းသည်။ ဒီမိုကရေစီစနစ်ကျင့်သုံးပြီး သမ္မတသက်တမ်းမှာ ခြောက်နှစ်ဖြစ်သည်။