တိုင်းရင်းသားလူမျိုးပေါင်းစုံ လူမျိုးစုပေါင်း ၁၀၀ ကျော်တို့ အတူတကွ နေထိုင်ကြသည့် မြန်မာနိုင်ငံတွင် အမျိုးသားရေးအယူဝါဒနှင့် အမျိုးသားရေးစိတ်ဓာတ်မှာ လွန်စွာအရေးကြီးသည်။ မိမိတို့ နိုင်ငံနှင့် နယ်နိမိတ်ချင်း ထိစပ်နေသော အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံများနှင့် ဒေသတွင်းနိုင်ငံများတွင်လည်း ၎င်းတို့၏ တိုင်းရင်းသားလူမျိုးများ ရှိနေကြပြီး တစ်ခုတည်းသော အမျိုးသားရေးစိတ်ဓာတ်များ ထားရှိကာ မိမိနိုင်ငံနှင့် မိမိလူမျိုးတို့ကို ချစ်မြတ်နိုးစွာဖြင့် ပေါင်းစည်းနေထိုင်လျက်ရှိကြသည်။

ရဟန်းဟူသည် တရားကို ကောင်းစွာကျင့်ခြင်း၊ မှန်စွာကျင့်ခြင်း၊ ကုသိုလ်ပြုခြင်းသည် ကောင်း၏၊ ကောင်းမှုပြုခြင်းသည် ကောင်း၏။ မညှဉ်းဆဲခြင်းသည် ကောင်း၏။ သတ္တဝါတို့ကို သနားခြင်းသည် ကောင်း၏ဟု နှလုံးသွင်းကျင့်နေသူ၊သံသရာမှ လွတ်မြောက်အောင် ကျင့်နေသူ၊ ကိလေသာအနှောင်အဖွဲ့ ကင်းသူ၊ ငြိမ်းချမ်းအောင်နေသူ ဖြစ်ပြီး လောကတ္ထစရိယ-လောက၏အကျိုးစီးပွား၊ ဉာတတ္ထစရိယ မိမိလူမျိုး၊ မိမိမျိုးနွယ်တို့၏ အကျိုးစီးပွား၊ ဗုဒ္ဓတ္ထစရိယ- မိမိ ကိုယ်တိုင် သံသရာမှ လွတ်မြောက်ကြောင်း တို့အတွက် ဖြည့်ကျင့် ထမ်းဆောင်နေသူလည်း ဖြစ်သည်။ ထေရဝါဒ ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်တို့အဖို့ ဘုရား၊ တရား၊ သံဃာကို အမြတ်ဆုံးသော ရတနာသုံးပါးအဖြစ် အထွတ်အမြတ်ထားကြသည့်အလျောက် သာသနာ့ဝန်ထမ်း ရှင်ရဟန်းတို့အားဗုဒ္ဓသာသနာ အရှည်တည်တံ့စေရန် ကျင့်ဆောင်သူ၊ စောင့်ရှောက် ထိန်းသိမ်းသူများအဖြစ်လည်း အလေးအမြတ်ပြုကြ သည်။

နိုင်ငံဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုအတွက် စွမ်းဆောင်ရည်ရှိသော လူ့အဖွဲ့အစည်း တစ်ရပ်လိုအပ်သည်။ နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံ၏ လူ့အဖွဲ့အစည်းသည် အလုပ်လုပ်နိုင်သည့် စွမ်းရည် (The ability to work) နှင့် အလုပ်လုပ်လိုသည့်စိတ် (The will to work) တို့ရှိနေမှသာ ၎င်းနိုင်ငံဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရန် အလားအလာ ရှိမည်ဖြစ်သည်။ နောက်ထပ်လိုအပ်ချက်တစ်ရပ်မှာ လူ့အဖွဲ့အစည်း၏ အရည်အသွေးနှင့် အရည်အချင်း တို့ကို သက်ဆိုင်ရာ အစိုးရများက နိုင်ငံဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးအတွက် အထိရောက်ဆုံး အသုံးပြုနိုင်ခြင်း ဖြစ်သည်။ ယင်းသို့ အသုံးပြုရာတွင် အစိုးရက တိုက်ရိုက်အသုံးပြုခြင်းနှင့် ပြည်သူတို့က မိမိတို့ အသိစိတ်ဓာတ်ဖြင့် အသုံးပြုလာအောင် သွယ်ဝိုက်၍ အခြေအနေများ ဖန်တီးပေးရန် လိုအပ်သည်ဟု ပညာရှင်များက ဆိုကြသည်။

ဒီမိုကရေစီနိုင်ငံတစ်နိုင်ငံတွင် နိုင်ငံသားများ၏အရည်အချင်းက အရေးကြီးသည်။ နိုင်ငံသားကောင်းတစ်ဦး ဖြစ်ရန်အတွက် ဉာဏ်အမြော်အမြင် ရှိရန်၊ မိမိကိုယ်မိမိထိန်းသိမ်းနိုင်ရန်နှင့် အမှားအမှန်ကို ခွဲခြားနိုင်သည့် အသိစိတ်ရှိရန်လိုအပ်သည်။ ဆန့်ကျင်ဘက်အနေဖြင့်မူ ပျင်းရိခြင်း၊ ကိုယ်ကျိုးစီးပွားဦးစားပေးခြင်း၊ ပါတီစွဲစိတ်ဓာတ်ရှိခြင်းတို့ပင် ဖြစ်သည်။ ယင်းအမူအကျင့်များက နိုင်ငံ သားကောင်းမဖြစ်နိုင်သည့် အမူအကျင့်များပင် ဖြစ်သည်။ ဒီမိုကရေစီနိုင်ငံတစ်နိုင်ငံတွင် နိုင်ငံရေးပါတီများ တစ်ပါတီမက ရှိနေမည်ဖြစ်ပြီး တစ်ပါတီနှင့်တစ်ပါတီ သည်လည်း မူဝါဒ၊ လမ်းစဉ်၊ တွေးခေါ်မြော်မြင် မှုများ ကွဲပြားခြားနား နေကြမည်သာဖြစ်သည်။ သို့ရာတွင် နိုင်ငံဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေး၊ တည်တံ့ခိုင်မြဲရေး၊ နိုင်ငံသူ နိုင်ငံသား များ၏လူမှုစီးပွားဘဝများ ကောင်းမွန်ရေးတို့ကို မိမိတို့ ပါတီများ၏ အကျိုးစီးပွားများထက် ပိုမိုဦးစားပေးကြရမည်။ ပြည်သူကို အလုပ်အကျွေးပြုကြရမည်ဖြစ်သည်။

စာပေ၊ ရုပ်ရှင်၊ သဘင်၊ ဂီတတို့ကလူတို့၏ စိတ်နှလုံးကို စိုးမိုးချုပ်ကိုင်ခြယ်လှယ်နိုင်သော စွမ်းအင်များ ရှိကြသည်။ ၎င်းတို့သည် မီဒီယာများဖြစ်ကြသည့်အလျောက် ပြည်သူလူထုအတွင်း သတင်း ဖြန့်ဝေနိုင်သည့် အစွမ်းလည်း ရှိကြသည်။ နာမည်ကြီးဝတ္ထုထဲမှ ဇာတ်ကောင်၏ စရိုက် လွှမ်းမိုးခြင်းခံရသည့် စာဖတ်ပရိသတ်တို့ ရှိခဲ့ဖူးသလို ဝတ္ထုထဲမှ ဇာတ်လိုက်၏ ကြိုးပမ်းရုန်းကန်မှုကို အတုယူကာ ဘဝတွင် အောင်မြင်မှုရရှိသူများလည်း ရှိခဲ့သည်။ ရုပ်ရှင်ဇာတ်ကားထဲမှ သရုပ်ဆောင်တို့၏ အမူအရာ၊ ဝတ်စားဆင်ယင်ပုံ၊ ပြောပုံဆိုပုံ၊ ဇာတ်ဝင်စကားလုံးများကလည်း လူငယ်လူရွယ်များအတွင်း အချိန်တိုအတွင်း ပျံ့နှံ့သွားတတ်လေ့ရှိသည်။ သဘင်၊ ဂီတ စသည့် အနုပညာ တို့သည်လည်း ဤနည်းနှင်နှင်။ ။

Proxy War ဟူသော အင်္ဂလိပ်ဝေါဟာရကို ကိုယ်စားစစ်ပွဲ၊ ကိုယ်စားပြုစစ်ပွဲ စသည်ဖြင့် ဘာသာပြန်ဆိုကြသည်။ နောက်ကွယ်မှ အင်အားကြီးနိုင်ငံတို့၏ အကူအညီအထောက်အပံ့ဖြင့် ၎င်းအင်အားကြီးနိုင်ငံတို့၏ အကျိုးစီးပွားများအတွက် နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံအတွင်းရှိ လက်နက်ကိုင် အဖွဲ့အစည်းများအကြား သို့မဟုတ်နိုင်ငံငယ်များ အချင်းချင်း တိုက်ခိုက်ကြခြင်းဖြစ်သည်။ စင်စစ်အားဖြင့် ကိုယ့်ရေ၊ ကိုယ့်မြေ၊ ကိုယ့်နိုင်ငံကို စစ်တလင်းပြု၍ သူတစ်ပါးအကျိုးအတွက် အသက်သွေးချွေးတို့ကို ပေးဆပ်ကာ စစ်ခင်းကြခြင်းဖြစ်သည်။

နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ၏ ပြစ်ဒဏ်လွတ်ငြိမ်းခွင့်အမိန့် အမိန့်အမှတ်(၁၈၆/၂၀၂၁)ဖြင့် နိုင်ငံတစ်ဝန်းရှိ အကျဉ်းထောင်၊ အချုပ်ထောင်၊ စခန်းအသီးသီးတွင် အကျဉ်းကျခံနေကြရသော အကျဉ်းသား၊ အကျဉ်းသူ ၁၃၁၆ ဦးတို့ကို ပြစ်ဒဏ်များလျှော့ပေါ့၍ လွတ်ငြိမ်းသက်သာခွင့်ပြုလိုက်သည်။ ပြစ်ဒဏ်လွတ်ငြိမ်းသက်သာ ခွင့်ရရှိခဲ့သည့် အကျဉ်းသား အကျဉ်းသူများမှာ ဆူပူဆန္ဒပြမှုများတွင် ပါဝင်ခဲ့သဖြင့် ပြစ်ဒဏ်ကျခံနေကြရသူများဖြစ်ပြီး "နောက်တစ်ကြိမ် ပြစ်မှုထပ်မံကျူးလွန်ပါက ၎င်းပြစ်ဒဏ်အပြင် ယခုကျခံရန်ကျန်ရှိသော ပြစ်ဒဏ်များကိုပါ ဆက်လက်ကျခံပါမည်” ဟူသော စည်းကမ်း သတ်မှတ်ချက်ဖြင့် ပြစ်ဒဏ်မှ လွတ်ငြိမ်းသက်သာခွင့်ပြုလိုက်ခြင်းလည်း ဖြစ်သည်။ ထို့အပြင် ဆူပူဆန္ဒပြမှုများနှင့် စပ်လျဉ်း၍ ကရား စွဲဆိုခြင်းခံနေရသူ ၄၃၂ဝ တို့၏ ကြားနာစစ်ဆေးဆဲ ပြစ်မှုဆိုင်ရာ အမှုများကိုလည်း နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ အမိန့်အမှတ် (၁၈၇/၂၀၂၁)ဖြင့် အမှုများကို ပိတ်သိမ်းပေးခဲ့သည်။

တစ်နိုင်ငံလုံး ပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်မှုရပ်စဲရေး သဘောတူစာချုပ် (NCA) ကို ၂၀၁၅ ခုနှစ်၊ အောက်တိုဘာလ ၁၅ ရက်နေ့တွင် လက်မှတ်ရေးထိုး နိုင်ခဲ့ခြင်းဖြစ်ရာ ယခုနှစ်တွင် (၆)နှစ်ပြည့် မြောက်ခဲ့ပြီဖြစ်သည်။ NCA ဖြစ်မြောက်ရေးအတွက် ဆောင်ရွက်ခဲ့ကြရာတွင် ပြည်ထောင်စု မပြိုကွဲရေး၊ တိုင်းရင်းသား စည်းလုံးညီညွတ်မှုမပြိုကွဲရေး၊ အချုပ်အခြာ အာဏာတည်တံ့ခိုင်မြဲရေးဟူသော ဒို့တာဝန်အရေးသုံးပါးကို ရှေးရှုကာ ပြည်သူတို့၏ ဆန္ဒဖြစ်သည့် ပါတီစုံဒီမိုကရေစီလမ်းကြောင်းအတိုင်း လျှောက်လှမ်းကြမည်ဟူသောအချက်ကို ကြိုတင်သဘောတူ ဆောင်ရွက်ခဲ့ကြခြင်းဖြစ်သည်။ NCA ကို စတင်လက်မှတ်ရေးထိုးရာတွင် CNF ၊ ABSDF ၊ ALP ၊ RCSS ၊ KNU ၊ KNU /KNLA (PC) ၊ DKBA ၊ PNLO ဟူ၍ လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့ ရှစ်ဖွဲ့ ပါဝင်ခဲ့ကြပြီး ၂၀၁၈ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလ ၁၃ ရက်နေ့တွင် မွန်ပြည်သစ်ပါတီနှင့် လားဟူ ဒီမိုကရက်တစ်အစည်းအရုံးတို့ ပါဝင်လက်မှတ်ရေးထိုးလာခဲ့သည့် အတွက် စုစုပေါင်း တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့ ၁၀ဖွဲ့တို့ NCA တွင် ပါဝင်လျက်ရှိသည်။

မြန်မာနိုင်ငံသည် ယဉ်ကျေးမှုအမွေအနှစ်များနှင့် တောတောင် သဘာဝအလှအပများ ပေါများကြွယ်ဝခြင်းကြောင့် ပြည်ပခရီးသွား ဧည့်သည်များကို ဆွဲဆောင်နိုင်စွမ်းရှိသည့် နိုင်ငံတစ်ခု ဖြစ်သည်။ မြန်မာနိုင်ငံတွင် တည်ရှိနေသည့် ခရီးသွားဧည့်သည် ဆွဲဆောင်သည့် နေရာများသည် ကမ္ဘာလှည့်ခရီးသွားလုပ်ငန်း ထိပ်တန်းသို့ ရောက်ရှိနေသော အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံများထက် နိမ့်ကျမှုမရှိ။ အချို့သော နေရာဒေသများနှင့် သဘာဝအလှအပများဆိုလျှင် လွန်စွာထူးခြားလှပ၍ သဘာဝမပျက် ပြုပြင်မွမ်းမံဖြည့်ဆည်းလိုက်မည်ဆိုပါက ကမ္ဘာကျော်နိုင်သည့်နေရာများ များစွာရှိသည်ဟု ယုံကြည်မိသည်။ သို့ရာတွင် မိမိတို့နိုင်ငံရှိ ခရီးသွားဧည့်သည်အများအပြား လည်ပတ် ကြသည့် နေရာများတွင်လည်းကောင်း၊ အဝေးပြေးလမ်းများတွင် လည်းကောင်း၊ အကျည်းတန်အရုပ်ဆိုးစွာ အလှဖျက်နေကြသည့် အရာများမှာ စွန့်ပစ်အမှိုက်များဖြစ်သည်။ စွန့်ပစ်အမှိုက်များအနက် အကွေ့ရအများဆုံးမှာ ပလတ်စတစ်အမှိုက်များပင် ဖြစ်သည်။