အသက်ရှူလမ်းကြောင်းဆိုင်ရာရောဂါ ကိုဗစ်-၁၉ကို ကမ္ဘာလုံး ဆိုင်ရာ ကပ်ရောဂါ (Pandemic) အဖြစ် ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့ (WHO) က ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ် မတ်လ ၁၁ ရက် မြန်မာစံတော်ချိန် ည ၁၁ နာရီ ၁၃ မိနစ်တွင် သတ်မှတ်ကြေညာခဲ့ပါသည်။

ဤရောဂါက ကမ္ဘာနှင့်ချီ၍ ကူးစက်ပြန့်ပွားသည့် ဗိုင်းရပ်စ်ပိုး ရောဂါဖြစ်၏။ ၂၀၁၉ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလတွင် တရုတ်နိုင်ငံ၌ စတင်ဖြစ်ပွားခဲ့ပြီး နှစ်လ သုံးလအတွင်း နိုင်ငံအများအပြားကို ချက်ချင်းဆိုသလို ကူးစက်သွား ခဲ့သည့် အတွက် ကမ္ဘာတစ်ဝန်းလုံး တုံ့ပြန်မှု မြန်မြန်ဆန်ဆန်ဖြင့် တားဆီးကာကွယ်နိုင်ရေးကို အင်တိုက်အားတိုက် ဆောင်ရွက်နေကြပေသည်။

မြန်မာနိုင်ငံတွင် တန်ဖိုးအရှိဆုံး၊ အရေးအကြီးဆုံး အထင်ကရနေရာများစွာ ရှိသည်။ များသောအားဖြင့် ဘာသာရေး၊ ယဉ်ကျေးမှု၊ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် စသည့် အမွေအနှစ်များကိုသာ ညွှန်းဆိုဖော်ပြလေ့ရှိသည်။ အမှန်တကယ်တွင် တန်ဖိုးအရှိဆုံးနှင့် အရေးအပါဆုံးအမွေအနှစ်တို့တွင် နိုင်ငံ၏အနာဂတ်ကို အကောင်းဆုံးထုဆစ်ပုံဖော်ပေးနိုင်သည့် အသိဉာဏ်ပညာ၊ တွေးခေါ်မြော်မြင်မှုများ၊ ပညာအမွေအနှစ်များ ပျိုးထောင်ရင်းနှီးမြှုပ်နှံရာ၊ စုဝေးရာကိုဆိုချင်သည်။ 

ယခုအခါ အပူရှိန်ပြင်းထန်လာပြီး ရာသီဥတု အကူးအပြောင်းကာလလည်း ဖြစ်သည့်အတွက် မွေးမြူရေးတိရစ္ဆာန်များတွင် ကူးစက်ရောဂါများ ဖြစ်ပွားတတ်သည့် ကာလလည်းဖြစ်သည်။ စိုက်ပျိုးရေး၊ မွေးမြူရေးနှင့် ဆည်မြောင်းဝန်ကြီးဌာန၊ မွေးမြူရေးနှင့် ကုသရေးဦးစီးဌာနက အာဖရိက ဝက်အပြင်းဖျားရောဂါကာကွယ်ရေးနှင့် ကြက်ငှက်ရောဂါ ကြိုတင်ကာကွယ်ရေးတို့အတွက် အသိပေး နှိုးဆော်ချက်များ ထုတ်ပြန်ကာ မွေးမြူရေး (တိရစ္ဆာန်များတွင် ကူးစက်ရောဂါ ကျရောက်မှုကြောင့် ဆုံးရှုံးမှုများ မဖြစ်ပေါ်စေရေးအတွက် လိုက်နာဆောင်ရွက်ရန် အချက်များကိုလည်း အသိပေးလျက် ရှိသည်။

ယနေ့ကမ္ဘာကို ကိုင်လှုပ်နှိုးလိုက်သော အသက်ရှူလမ်းကြောင်းဆိုင်ရာ Coronavirus Disease 2019 (COVID-19) နိုင်ငံတကာသို့ လျင်မြန်စွာ ပျံ့နှံ့ကူးစက်သည့် သတင်းများ ကြေညာလိုက်သည်နှင့် လူ့အဖွဲ့အစည်းတစ်ခုလုံး တုန်လှုပ်သွားလေသည်။

အသက်ရှူလမ်းကြောင်းဆိုင်ရာရောဂါ (COVID-I9) ကူးစက်ပျံ့နှံ့မှုသည် ကမ္ဘာ့နိုင်ငံများနှင့် ပြည်သူများအကြား နေ့စဉ်နှင့်အမျှ တိုးတက်ဖြစ်ပေါ်နေသဖြင့် ထိုရောဂါကို ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ကပ်ရောဂါ (Pandemic) အဖြစ် ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့(WHO)က ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ် မတ်လ ၁၁ ရက်နေ့ မြန်မာစံတော်ချိန် ည ၁၁ နာရီ ၁၃ မိနစ်တွင် အတည်ပြုသတ်မှတ်ကြေညာခဲ့သည်။

မကြာသေးမီရက်ပိုင်းအတွင်းက ရှမ်းပြည်နယ်(မြောက်ပိုင်း) ကွတ်ခိုင်မြို့နယ် အတွင်း မူးယစ်ဆေးဝါး အမြောက်အမြားကို ရှာဖွေတွေ့ရှိဖမ်းဆီးရမိခဲ့သည်။ တစ်ဆက်တည်းသော ရက်အသီးသီးတွင်လည်း မူဆယ် မြို့နယ်၊ ရွာငံမြို့နယ်၊ ပင်လောင်းမြို့နယ်၊ မိုင်းဆတ်မြို့နယ်၊ ဖားကန့်မြို့နယ်နှင့် အခြားမြို့များ အတွင်းတွင် မူးယစ် ဆေးဝါးသယ်ဆောင်သိုဝှက်ထားမှုများကို ရှာဖွေတွေ့ရှိ သိမ်းဆည်းခဲ့ပြီး အရေးယူဆောင်ရွက်မှုများ ပြုလုပ် နေသည်။

သူ့ကျွန်ဘဝတွင် နှစ်ပေါင်း ၁ဝဝ ခန့် နေခဲ့ရပြီးသည့်နောက် မိမိတို့နိုင်ငံ၊ မိမိတို့လူမျိုးများ လွတ်လပ်သော နိုင်ငံ၊ လွတ်လပ်သော လူမျိုးဘဝသို့ ပြန်လည် ရောက်ရှိခဲ့သည်မှာ နှစ်ပေါင်း ၇၀ ကျော်ခဲ့ပြီဖြစ်သည်။ နိုင်ငံ လွတ်လပ်ပြီးပါက ပြန်လည်ထူထောင်ရေး ကြီးပွားရေး(ဝါ) ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးအတွက် အခြား လွတ်လပ်ပြီး နိုင်ငံများက ခြေတစ်လှမ်း လှမ်းပါက မိမိတို့က လေးငါးဆယ်လှမ်း လှမ်းနိုင်မှသာ နောင် ၁၀ နှစ်၊ အနှစ် ၂၀ ကြာသည့်အခါ ယင်းနိုင်ငံများနှင့် တန်းတူဖြစ်နိုင်မှာဖြစ်ကြောင်း လွတ်လပ်ရေး ဗိသုကာကြီး ဗိုလ်ချုပ် အောင်ဆန်းက မိန့်ကြားခဲ့သည်။

မြန်မာနိုင်ငံအလယ်ပိုင်း အပူပိုင်းဒေသဟုဆိုရာတွင် စစ်ကိုင်း၊ မကွေး၊ မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး သုံးခုအတွင်းရှိ ခရိုင် ၁၂ ခရိုင်မှ မြို့ နယ် ၅၄ မြို့နယ်၊ အကျယ်အဝန်းအားဖြင့် က ၂ဝ ဒသမ ၁၇ သန်း ပါဝင်သည်။ မိုးနည်းရေရှားရပ်ဝန်းဖြစ်သည့် ယင်းဒေသကြီး၏ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် အခြေအနေများ တိုးတက်ကောင်းမွန်လာရေးအတွက် ရေဝေရေလဲ သစ်တောများ၊ ကျေးရွာ သစ်တောများ၊ စံပြသစ်တောများ ထူထောင်ခြင်း၊ ဒေသစိမ်းလန်းစိုပြည်ရေးနှင့် ရေဝေ တောင်တန်းများ စိမ်းလန်းစိုပြည်ရေး စီမံကိန်းများ အကောင်အထည်ဖော်ခြင်းတို့ကို ခေတ် အဆက်ဆက် ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။

နယ်စပ်ဒေသနှင့် တိုင်းရင်းသားလူမျိုးများ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးဗဟိုကော်မတီဥက္ကဋ္ဌ နိုင်ငံတော်၏ အတိုင်ပင်ခံပုဂ္ဂိုလ် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်သည် မတ်လ ၁၀ ရက်နေ့က ရှမ်းပြည်နယ် (မြောက်ပိုင်း) လားရှိုးမြို့မှ ဒေသခံပြည်သူများနှင့် တွေ့ဆုံစဉ် ကူးစက်ရောဂါကင်းဝေးရေး၊ မူးယစ်ဆေးဝါး အန္တရာယ်ကင်းဝေးရေး၊ ပြည်သူများ စည်းကမ်းလိုက်နာရေး၊ သိက္ခာရှိရေးတို့ကို အလေးထား ပြောကြားခဲ့သည်။

ကမ္ဘာနှင့်အဝန်း ရုတ်တရက် တုန်လှုပ်သွားရသည့် လတ်တလော ဖြစ်ရပ်မှာ အသက်ရှူလမ်းကြောင်းဆိုင်ရာရောဂါ ကိုဗစ်-၁၉ ကူးစက်ပျံ့နှံ့မှုနှင့် ရောဂါဖြစ်ပွားသူတို့၏ အဖိတ်အစင်စာရင်းများ ဖြစ်ပါသည်။

တရုတ်နိုင်ငံ ဝူဟန်ဒေသတွင် ၂၀၁၉ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလမှ စတင်ဖြစ်ပွားခဲ့သည့် အသက်ရှူလမ်းကြောင်းဆိုင်ရာရောဂါ ကိုဗစ်-၁၉ သည် တိုတောင်းလှသည့် အချိန်ကာလအတွင်း၌ နိုင်ငံတကာအနှံ့ ပျံ့နှံ့ကူးစက်သွားခဲ့ပြီး ရောဂါကူးစက်သူ တစ်သိန်းသုံးသောင်း ကျော်၊ သေဆုံးသူ ၄၈၀၀ နီးပါး၊ ကျန်းမာ ကောင်းမွန်လာသူ ၆၈ဝဝဝ ကျော်ရှိနေပါသည်။