မြန်မာအဘိဓာန်တွင် ကျင့်ဝတ်ကို “လိုက်နာစောင့်ထိန်းအပ်သော ဝတ္တရား” ဟု အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုထားသည်။ “ကျင့်ဝတ်ဆိုသည်မှာ မိမိတို့ မည်သို့အသက်ရှင်နေထိုင်သင့်သည်၊ မည်သည့်အပြုအမူတို့ကို မှန်မှန်ကန်ကန် ‌‌ဆောင်ရွက်သင့်သည်တို့နှင့်စပ်လျဉ်းသည့် လူ့တန်ဖိုးသဘောတရားများကို နားလည်သဘောပေါက်သည်အထိ ကြိုးပမ်းခြင်းဖြစ်သည်”ဟု အတွေးအခေါ်ပညာရှင် နော်မန်က အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုထားသည်။ လူ့ဘောင်လောကတွင် ရခဲလှသော လူအဖြစ်ကို ရရှိလာသူတိုင်း လူတစ်ဦးအနေဖြင့် လိုက်နာကျင့်ကြံပြုမူပြောဆို လုပ်ကိုင်ဆောင်ရွက်သင့်သည့် အရာအားလုံးသည် လူ့ကျင့်ဝတ်များပင်ဖြစ်သည်။ လူမှုပတ်ဝန်းကျင်တွင် တန်ဖိုးရှိသော လူတစ်ဦးဖြစ်စေရန် လူကျင့်ဝတ်များကို ခါးဝတ်ပုဆိုးကဲ့သို့ မြဲမြံစွာ ထိန်းသိမ်းထားရန် လိုအပ်သည်။

နှစ်စဉ် မတ်လ ၁၅ ရက်နေ့တိုင်းတွင် စားသုံးသူလှုပ်ရှားမှုအဖြစ် World Consumer Rights Day “ကမ္ဘာ့စားသုံးသူအခွင့်အရေးနေ့”ကို ကျင်းပလေ့ရှိပြီး ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာစားသုံးသူအခွင့်အရေး၊ စားသုံးသူကာကွယ်ရေးနှင့် စွမ်းဆောင်နိုင်မှုများကို အသိပညာမြှင့်တင်ပေးသည့် အလွန်အရေးပါသည့် နေ့တစ်နေ့ဖြစ်သည်။ အဆိုပါနေ့သည် မိမိအနေဖြင့် ပစ္စည်းများကို ဝယ်ယူသည့်အခါ မိမိ၏အခွင့်အရေးများအကြောင်းကို မိမိကဲ့သို့လူများကို သိနားလည်ရန် လုပ်ဆောင်ရမည့်နေ့ဖြစ်သည်။ စားသုံးသူအခွင့်အရေးဆိုသည်မှာ သင်ဝယ်ယူလိုသည့် ဝန်ဆောင်မှု (သို့မဟုတ်) ပစ္စည်းများနှင့်ပတ်သက်၍ အရေးကြီးသည့်အရာများဖြစ်သည့် အရည်အသွေး၊ ဈေးနှုန်းနှင့် စိတ်ချလုံခြုံမှုတို့ကို သိရှိနိုင်ခွင့်ရှိသည်။ တစ်နည်းအားဖြင့် World Consumer Rights Day သည် လူတိုင်းအတွက် တရားမျှတ၊ ဘေးကင်းပြီး ရေရှည်တည်တံ့သော စျေးကွက်တစ်ခုအတွက် စားသုံးသူများ၏ စွမ်းအားနှင့် ၎င်းတို့၏ အခွင့်အရေးများကို မီးမောင်းထိုးပြနိုင်ရန် ဆောင်ရွက်ခြင်းဖြစ်သည်။

ကမ္ဘာတစ်ဝန်းရှိ နိုင်ငံအသီးသီးတွင် နှစ်စဉ်မတ်လ ၈ ရက်နေ့၌ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာအမျိုးသမီးများနေ့ အခမ်းအနားများ ကျင်းပလေ့ရှိသည်။ လူမျိုး၊ ဘာသာ၊ အသားအရောင်နှင့် ဆင်းရဲ၊ ချမ်းသာခွဲခြားမှုမရှိဘဲ အမျိုးသမီးများ၏ စွမ်းဆောင်မှုကို အသိအမှတ်ပြုသောအားဖြင့် ထိုနေ့ကို ကျင်းပပေးခြင်းဖြစ်သည်။ ၂၀ ရာစု အစောပိုင်းကာလအတွင်း မြောက်အမေရိကနှင့် ဥရောပဒေသတို့တွင်ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သော အမျိုးသမီးအလုပ်သမားများ၏ လှုပ်ရှားမှုများမှတစ်ဆင့် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာအမျိုးသမီးများနေ့ ပေါ်ထွန်းလာသည်ဟုဆိုသည်။ မူလကထိုနေ့ကို အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာအလုပ်လုပ်နေသော အမျိုးသမီးများနေ့အဖြစ် ကျင်းပခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။

နိုင်ငံ့စီးပွားဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးနှင့် ဆင်းရဲနွမ်းပါးမှုလျှော့ချရေးအတွက် စိုက်ပျိုးရေးကဏ္ဍသည် အရေးပါသောကဏ္ဍတစ်ရပ်ဖြစ်ပါသည်။ မြန်မာနိုင်ငံသည် စိုက်ပျိုးရေး၊ မွေးမြူရေးကို အဓိကထားသောစိုက်ပျိုးရေးနိုင်ငံဖြစ်ပါသည်။ အဓိကအကြောင်းရင်းများအနေဖြင့် စိုက်ပျိုးရေး၊ မွေးမြူရေးကဏ္ဍတွင် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု နည်းပါးခြင်း၊ ခေတ်မီနည်းပညာများရရှိမှုနည်းပါးခြင်း၊ ကူညီပံ့ပိုးမှုစနစ်များအားနည်းခြင်းစသည်တို့ကြောင့်ဖြစ်ကြောင်း လေ့လာတွေ့ရှိချက်များအရ သုတေသီများက ပြောကြားကြပါသည်။

မြန်မာနိုင်ငံသည်စိုက်ပျိုးရေးကိုအခြေခံထားသာ နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံဖြစ်ပြီး လယ်ယာသီးနှံအထွက်နှုန်းတိုးတက်ရေး တစိုက်မတ်မတ် ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်လျက်ရှိသော နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံဖြစ်သည်။ ရှေးယခင်တောင်သူလယ်သမားများ၏ အခက်အခဲမျိုးစုံ၊ ရပ်တည်ချက်မျိုးစုံဖြင့် ရင်ဆိုင်ကြုံတွေ့ခဲ့ရသည့် သမိုင်းမှတ်တိုင်များသည် ကမ္ဘာတည်သရွေ့ မမေ့နိုင်သည့် အဖြစ်အပျက်များဖြစ်ခဲ့သည်။

ဦးမိုးကြီး၏ လက်ဖက်ရည်ဆိုင်မှာ ကျွန်တော်တို့ သူငယ်ချင်းတစ်သိုက် ထွေရာလေးပါးစကားတွေပြောရင်း ထုံးစံအတိုင်းပွဲကျနေကြသည်။ မြန်မာနိုင်ငံသန်းခေါင်စာရင်းကောက်ယူမှုနှင့်ပတ်သက်ပြီး ဆွေးနွေးနေကြခြင်းဖြစ်သည်။

ကိုယ်ကျင့်တရားကောင်းမွန်ရေးဆိုသည်မှာ ယခုရေတွင်းတူး၊ ယခုရေကြည်သောက်၍မရဘဲ ငယ်စဉ်ကတည်းက လေ့ကျင့်ပျိုးထောင်ရသောအရာတစ်ခုဖြစ်ပါသည်။ ကိုယ်ကျင့်တရားဆိုသည်မှာ လုပ်သင့်သည်ကို လုပ်ခြင်း (စာရိတ္တသီလ)နှင့် မလုပ်သင့်သည်ကို မလုပ်ခြင်း (ဝါရိတ္တသီလ)ပင်ဖြစ်သည်။ ကိုယ်ကျင့်တရားကို အင်္ဂလိပ်ဘာသာစကားဖြင့် Morality ဟု ခေါ်ဆိုပြီး ဂုဏ်ဒြပ်တစ်ခု၊ လူတစ်ယောက်၏အဆင့်အတန်းကို တိုင်းတာသော ပေတံတစ်ခု၊ အကောင်းဆုံးအဆင် တန်ဆာတစ်ခုအဖြစ် မှတ်ယူကျင့်သုံးကြပါသည်။ “လူသေသော်လည်း နာမည်မသေ” ဆိုသည့်စကားအတိုင်း လူတစ်ယောက်သည် ကိုယ်ကျင့် တရားကောင်းမွန်မည်ဆိုပါက ၎င်းကျင်လည်ရာပတ်ဝန်းကျင်တွင် လူသေသည့်တိုင်အောင် နာမည်ဂုဏ်သတင်းမွှေးပျံ့နေမည် ဖြစ်ပါသည်။ မိမိ၏ဂုဏ်သတင်းသည် မိမိမိသားစု၏ဂုဏ်သတင်းဖြစ်သည်၊ မိမိသားသမီး၏ဂုဏ်သတင်းဖြစ်သည်။ မြန်မာဆိုရိုးစကားတွင် “စမ်းရေဘယ်လောက်အေးအေး၊ စန္ဒကူးဘယ်လောက်မွှေးမွှေး လောကတွင် အအေးဆုံး၊ အမွှေးဆုံးမှာ ကိုယ်ကျင့်တရားပင်ဖြစ်သည်” ဟု အဆိုရှိသည်ကို ကြည့်ခြင်းအားဖြင့် ကိုယ်ကျင့်တရားကို ခါးဝတ် ပုဆိုးကဲ့သို့ ခိုင်မာမြဲမြံစွာစောင့်ထိန်းရမည်ဖြစ်ပါသည်။

(ဆ) အင်အားအသုံးပြုခြင်း သို့မဟုတ် ခြိမ်းခြောက်ခြင်းတို့မပါဝင်ဘဲ ဥပဒေကို လေးစားလိုက်နာခြင်းနှင့် သံတမန် နည်းလမ်းအရဖြေရှင်းခြင်းအပါအဝင် အငြင်းပွားမှုများကို ငြိမ်းချမ်းစွာဖြေရှင်းခြင်းနှင့် ၁၉၈၂ ခုနှစ် ပင်လယ်ပြင်ဥပဒေဆိုင်ရာ ကုလသမဂ္ဂကွန်ဗင်းရှင်း (UNCLOS) အပါအဝင် နိုင်ငံတကာဥပဒေစည်းမျဉ်းများကို လေးစားလိုက်နာဆောင်ရွက်ခြင်းဖြင့် ဒေသတွင်းငြိမ်းချမ်းရေး၊ တည်ငြိမ်ရေးနှင့် လုံခြုံရေးကို ထိန်းသိမ်းမြှင့်တင်နိုင်ရေး ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်သွားမည့် အာဆီယံအဖြစ် ဆောင်ရွက်သွားမည်ဖြစ်ပါသည်၊

နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီက ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၁၀ ရက်နေ့မှစ၍ ပြည်သူ့စစ်မှုထမ်းဥပဒေ စတင်အာဏာတည်ကြောင်း သတ်မှတ်သည့် အမိန့်ကြော်ငြာစာကို ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ ထိုထုတ်ပြန်မှုနှင့်စပ်လျဉ်း၍ တိုင်းပြည်တည်ငြိမ်အေးချမ်းမှု ပျက်ပြားစေလိုသူများနှင့် ပြည်ဖျက်မီဒီယာများသည် လူမှုကွန်ရက်စာမျက်နှာများတွင် အမျိုးမျိုး ဝေဖန်ရေးသားလျက်ရှိသည်။ အထူးသဖြင့် နိုင်ငံသားတစ်ဦး၏တာဝန်ကို ကျေပွန်စွာထမ်းဆောင်လိုစိတ်မရှိသူများ၊ တစ်နည်းအားဖြင့် မျိုးချစ်စိတ်ဓာတ်ခေါင်းပါးသူများက ပြည်သူများအကြား အထင်အမြင်လွဲမှားအောင် နှပ်ကြောင်းပေး ရေးသားလာကြသည်။ ဤသည်မှာ ပြည်ဖျက်မီဒီယာများ၏ လုပ်ရိုးလုပ်စဉ်ပင်ဖြစ်သည်။ အထူးအဆန်းတော့မဟုတ်ပေ။ ပြည်သူများအနေဖြင့် ချင့်ချိန်နိုင်စွမ်းရှိမည်ဟု ထင်ပါသည်။

ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော်အစိုးရ ၂၀ဝ၁ ခုနှစ် တာဝန်ယူပြီးချိန် မြန်မာ-တရုတ် ဘက်စုံ မဟာဗျူဟာမြောက် မိတ်ဖက်နိုင်ငံများအဖြစ် အဆင့်တိုးမြှင့်ခဲ့သည်။ အမှန်အားဖြင့် နှစ်ကာလ ရာ၊ ထောင်ကပင် နှစ်ပြည်ထောင်ကူးလူးဆက်ဆံမှု သမိုင်းမှတ်တိုင်များစွာ ရှိခဲ့ပြီးဖြစ်ပါသည်။ ယခုအခါ နှစ်နိုင်ငံ ချစ်ကြည်ရေးတိုးမြှင့်ရန်အတွက် “အေးအတူ ပူအမျှ အသိုက်အဝန်းအတူတကွ တည်ဆောက်နေထိုင်ရေး” မူနှင့် ချစ်ကြည်စွာ ရပ်တည်လျက်ရှိပါသည်။