ဂီတစွမ်းအားပြည်ထွန်းကားဟူသောခံယူချက် ဖြင့် ဂီတအနုသုခုမခရီးလမ်းတွင် လျှောက်လှမ်းနေ ကြသည့် ဂီတအနုသုခမပညာရှင်တို့သည် ယခုကဲ့သို့ မြန်မာ့ယဉ်ကျေးမှ အဆို၊ အက၊ အရေး၊ အတီး ပြိုင်ပွဲ ကြီး၏ ငွေရတုချိန်ခါ မင်္ဂလာကာလဖြစ်သောကြောင့် ပို၍ ဖရဏာပီတိ ဂွမ်းဆီထိသကဲ့သို့ ဂုဏ်ယူ ဝမ်းမြောက်ကြရပါသည်။ နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံ၏ ဂီတ အနုသုခုမပုံရိပ်သည် ထိုနိုင်ငံ၏ ယဉ်ကျေးမှုအဆင့် အတန်းကို တိုင်းတာပြသသည့် ပြဒါးတိုင်သဖွယ် လည်းဖြစ်သည်။ မြန်မာ့ဂီတအနုသုခုမဟုဆိုလိုက်သည်နှင့် “ကြည်ကြသည့် ဂီတ၊ ပီသသည့်အသံ၊ အံဝင်သည့်စာသား၊ ဂီတမှာအသံ၊ အလင်္ကာမှာ ကာရန်” ဟူသော မြန်မာ့အဆို၊ အက၊ အရေး၊ အတီး ပညာတစ်ပါးလည်း ပါဝင်လာပါသည်။ စာပေ၊ ဂီတ၊ သဘင်၊ ရုပ်ရှင်အနုပညာသည် ဖလှယ်ရေးကိရိယာ ဖြစ်သော်လည်း မိမိ၏အမျိုးသားမူ၊ အမျိုးသားဟန်၊ အမျိုးသားစံ၊ ကိုယ်ပိုင်အမျိုးသားစရိုက်လက္ခဏာကောင်းများပါရှိရစမြဲဖြစ်သည်။

 ယနေ့ကမ္ဘာကြီးတွင် စစ်ရေးတင်းမာမှုများ မြင့်တက်လာနေပြီး WW - III (တတိယကမ္ဘာစစ်) ဟူသော စကားလုံးမှာ ထမင်းစားရေသောက်ဖြစ်လာသည်။ အစ္စရေး-ဂါဇာစစ်ပွဲက ဂါဇာနယ်မြေမှတစ်ဆင့် လက်ဘနွန်နိုင်ငံထဲအထိ စစ်မျက်နှာကျယ်ပြန့်သွားချိန်မှာ၂၀၂၂ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလကတည်းက ဖြစ်နေသော ရုရှား - ယူကရိန်း ပဋိပက္ခကလည်း ယခုအချိန်အထိ ပြီးဆုံးဖွယ်လမ်းစမမြင်။ ကမ္ဘာကြီးမှာအရာရာသည် အပျက်ဘက်ကို ဦးတည်လာနေသလား မြင်နေရသည်။ အရှုံးအနိုင်မပေါ်နိုင်သော ကမ္ဘာ့နေရာအချို့မှ စစ်ပွဲများတွင် အခွန်ထမ်းပြည်သူများ၏ ငွေကြေးဓနများကို ဘာကြောင့်သုံးစွဲနေကြပါသလဲ.. နိုင်ငံရေးပြဿနာအပါအဝင် အကျပ်အတည်းပေါင်းစုံကို စစ်ရေးနည်းလမ်းထက် နိုင်ငံရေးနည်းလမ်း၊ သံတမန်နည်းလမ်းများဖြင့် အပြုသဘောဆန်ဆန် ညှိနှိုင်းမဖြေရှင်းသင့်ဘူးလား.. စသည်ဖြင့် စဉ်းစားမိသည်။

မြန်မာနိုင်ငံ၌ မီးရထားနှင့်သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး ကို ၁၈၇၇ ခုနှစ်မှ စတင်ခဲ့ပါသည်။ ယခုအခါ နှစ်ပေါင်း ၁၀ဝ ကျော်ရှိပြီ ဖြစ်ပါသည် ။ စာရေးသူတို့ ငယ်စဉ်က မုံရွာမြို့မှ မန္တလေးတက္ကသိုလ်သို့ကျောင်းတက်နေစဉ် မုံရွာ-မန္တလေး မီးရထားကိုသာအသုံးပြုခဲ့ကြပါသည်။ တစ်ခါတစ်ရံ ကျောင်းပိတ်ရက်များတွင် ချင်းတွင်းအသင်း (မုံရွာ) ကျောင်းသား ကျောင်းသူများ မန္တလေးမှ မုံရွာသို့ တွဲစင်းလုံးအပြည့် ဖြင့် ပြန်ခဲ့ကြပါသည်။ ထိုစဉ်က ရထားများသည် အချိန်အလွန်တိကျ မှန်ကန်ပါသည်။ ၁၉၆၈ ခုနှစ် ဝန်းကျင်က မန္တလေးမှလာသော ညနေရထားသည် မုံရွာမြို့သို့ ည ၈:ဝ၀ နာရီအချိန်အတိတွင် ဆိုက်ရောက်ပါသည်။ ည ၈:ဝ၀ နာရီ မြန်မာ့အသံမှ စံတော်ချိန်သတင်း တီးလုံးလာသည့်အချိန်တွင် မန္တလေးမှလာသော ရေနွေးငွေ့စက်ခေါင်းရထား မုံရွာဘူတာသို့ ဥသြဆွဲဝင်လာသည့် အချိန်နှင့် တစ်ပြိုင်နက်တည်းဖြစ်ပါသည်။ ထို့ကြောင့် ရထားဥသြသံကြားလျှင် ည ၈:ဝ၀ နာရီရှိပြီဖြစ်ကြောင်း သိလိုက်ရပါသည်။

အောက်တိုဘာလ ၁၃ ရက်နေ့သည် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ သဘာဝဘေးအန္တရာယ် ထိခိုက်ဆုံးရှုံးနိုင်ခြေ လျှော့ချရေးနေ့ (International Day for Disaster Risk Reduction-IDDRR) ဖြစ်သည်။ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ သဘာဝဘေးအန္တရာယ် ထိခိုက်ဆုံးရှုံးနိုင်ခြေလျှော့ချရေးနေ့ အခမ်းအနားများကိုစာရေးသူတို့ မြန်မာနိုင်ငံအပါအဝင် ကမ္ဘာ့နိုင်ငံအများစုတွင် နှစ်စဉ်ကျင်းပခဲ့ကြသည်။ ကမ္ဘာ့ကုလသမဂ္ဂအနေဖြင့် ကမ္ဘာတစ်ဝန်း နှစ်စဉ်ပိုမိုကြုံတွေ့လာရသည့် သဘာဝဘေးအန္တရာယ်များကြောင့် ထိခိုက်ဆုံးရှုံးမှုများကို အလေးထားကာ ထိရောက်စွာလျှော့ချနိုင်ရန် ၁၉၉၀ ပြည့်နှစ်မှ ၁၉၉၉ ခုနှစ်အထိ ၁၀ နှစ်တာကာလကို အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ သဘာဝဘေးအန္တရာယ်လျှော့ချရေး ဆယ်စုနှစ် (The International Decade for Natural Disaster Reduction - IDNDR) အဖြစ် သတ်မှတ်ပြီး သဘာဝဘေးအန္တရာယ်ကြောင့် ထိခိုက်ဆုံးရှုံးမှု လျော့ပါးသက်သာရေးလုပ်ငန်းများကို ကမ္ဘာ့နိုင်ငံများအားလုံး တိုးမြှင့်ဆောင်ရွက်ခဲ့ကြသည်။

ကျွန်ုပ်တို့မြန်မာများ ရုပ်ရှင်စက်၊ ဖလင်စ၊ မှန်ဘီလူး မလုပ်တတ်သည့်တိုင် သူများနိုင်ငံက ပစ္စည်းများနှင့် ၁၉၂၀ ပြည့်နှစ်တွင် ရုပ်ရှင်ကိုစ၍ လုပ်တတ်ခဲ့ပြီ ဖြစ်ပါသည်။

တောင်တရုတ်ပင်လယ်တွင် ဖြစ်ပေါ်ခဲ့ပြီး ၂၀၂၄ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလ ၉ ရက်တွင် ဗီယက်နမ်နိုင်ငံကို ဝင်ရောက်တိုက်ခတ်ခဲ့သော Yagi (ရာဂီ)တိုင်ဖွန်း မုန်တိုင်း၏ အရှိန်နှင့် ၎င်း၏နောက်ဆက်တွဲ မိုးတိမ်တိုက်များကြောင့် မြန်မာနိုင်ငံတွင်လည်း စက်တင်ဘာ ၁၀ ရက်မှစ၍ နေပြည်တော်ကောင်စီ နယ်မြေအပါအဝင် တိုင်းဒေသကြီးနှင့် ပြည်နယ် အချို့တွင် မိုးသည်းထန်စွာရွာသွန်းခဲ့ပြီး စက်တင် ဘာလ ၁၁ ရက်တွင် ရေကြီးရေလျှံခြင်းနှင့် ရေတိုက်စားမှုကြောင့် မြေပြိုခြင်းများဖြစ်ပေါ်ခဲ့ပါ သည်။ လမ်း၊ တံတားအချို့ ရေတိုက်စားပျက်စီးခြင်း၊ လူနေအိမ်၊ ရုံး/ဌာနအဆောက်အဦ၊ စာသင်ကျောင်းနှင့် အခြားအဆောက်အဦများ ရေဝင်နစ်မြုပ်ခြင်း၊ ထိခိုက်ပျက်စီးခြင်းများ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့ပြီး လူနှင့်တိရစ္ဆာန်များ သေဆုံးဒဏ်ရာရရှိမှုများ ဖြစ်ပွားခဲ့ပါတယ်။ 

ကျေးလက်ဒေသဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးဦးစီးဌာနနဲ့ Social Policy and Poverty Research Group တို့ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ခဲ့တဲ့ စစ်တမ်းအရ ဆင်းရဲတဲ့ပြည်သူတွေ၊ လုပ်ကွက်ငယ်တောင်သူတွေဟာ ငွေကြေးအရင်းအနှီး လိုအပ်ကြောင်း၊ နည်းပညာလိုအပ်ကြောင်း တွေ့ရှိရပါတယ်။ အခြားစစ်တမ်းတွေမှာလည်း ဒီလိုပဲ တွေ့ရတဲ့အတွက် လက်ရှိနိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ အစိုးရလက်ထက်မှာ သွင်းအားစုများထောက်ပံ့နိုင်တဲ့ နိုင်ငံ့စီးပွားမြှင့်တင်ရေးစီမံကိန်းတွေကို ဆောင်ရွက်ပေးနေတာဖြစ်ပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံဟာ စိုက်ပျိုးရေး၊ မွေးမြူရေးကိုအခြေခံတဲ့ နိုင်ငံဖြစ်လို့ စိုက်ပျိုးရေးကဏ္ဍ၊ မွေးမြူရေးကဏ္ဍမှာ တောင်သူများ ရဲ့လိုအပ်ချက်ကို သိရှိပြီး ဖြည့်ဆည်းပေးနိုင်ဖို့ အလွန်အရေးကြီးပါတယ်။

ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ အင်တာနက်နည်းပညာလုပ်ငန်းကြီးဖြစ်တဲ့ ဂူဂဲလ်(Google)ဟာ သတင်းအချက်အလက်နဲ့ နည်းပညာဆိုင်ရာ လူမှုရေး၊ စီးပွားရေး၊ နိုင်ငံရေး အစရှိတဲ့ လုပ်ငန်းဆောင်တာတွေကို တစ်ကမ္ဘာလုံးလွှမ်းခြုံကာ အချိန်နဲ့အမျှဆောင်ရွက်ပေးလျက်ရှိပါတယ်။

အထက်ပါ “နိုင်ငံ၏ အချုပ်အခြာအာဏာ တည်မြဲမှုကအနှစ်၊ ဘယ်ဝါဒမဆိုအကာ” ဟူသည့် အချက်ကို “ငါနိုင်ငံရေးသမား” ဆိုသူတိုင်းနှင့် နိုင်ငံသားအားလုံး မဖြစ်မနေ သိထားခံယူထားရန် လိုသည်။ မသိလျှင် အဆိုပါခံယူချက်ကင်းသူသည် နိုင်ငံရေးသမားမဟုတ်။ မသိလျှင် နိုင်ငံသားတိုင်း သိအောင် ပညာရေးက မဖြစ်မနေသင်ကြားပေးရမည်။ ခေတ်သစ်သမိုင်းတွင် တိုက်ယူ၍ရသော လွတ်လပ်ရေးမဟုတ်၍ လွတ်လပ်ရေးအစစ်မဟုတ်ဟုဆိုကာ မြန်မာ့လွတ်လပ်ရေးကို အသိအမှတ်မပြုဘဲ ဗမာပြည်ကွန်မြူနစ်ပါတီ တောခိုသွားခဲ့ကြခြင်းဖြစ်ပေသည်။

အမြော်အမြင်ကြီးမားတဲ့ နိုင်ငံ့ခေါင်းဆောင်တွေက အယူဝါဒမတူညီသည်ဖြစ်စေ အချင်းချင်းငြိမ်းချမ်းစွာလက်တွဲနေထိုင်ရေးကို ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်ကြပါတယ်။ နိုင်ငံအချင်းချင်းဖြစ်စေ၊ နိုင်ငံအတွင်း၌ဖြစ်စေ ပြဿနာတစ်စုံတစ်ခုကြုံလာရင် ပွင့်လင်းစွာ ဆွေးနွေးဖြေရှင်းခြင်းဖြင့် ပြေလည်မှုကို ရနိုင်မှာဖြစ်ပါတယ်။ သို့သော်လည်း တစ်ဖက်သတ်အမြင်၊ အတ္တအစွဲတွေနဲ့ ဖြေရှင်းနေတာတွေကြောင့် အကျယ်အကျယ် မငြိမ်းနိုင်ဖွယ် မီးတောက်တွေသဖွယ် လောင်ကျွမ်းနေတာကို မြင်တွေ့ကြရမှာဖြစ်ပါတယ်။ ဒီလိုဖြစ်နေတာတွေကြောင့် အပြစ်မဲ့ပြည်သူတွေ မြေစာပင်သဖွယ် ဒုက္ခမျိုးစုံရင်ဆိုင်ကြုံတွေ့ကြတာတွေကို စိတ်မကောင်းဖွယ် ကြားသိနေရပါတယ်။