သတင်းဆိုတဲ့ စကားရပ်ဟာ အများပြည်သူကိုကောင်းကျိုးပြုပြီး မှန်ကန်ကြောင်း တိုက်ဆိုင် စစ်ဆေးနိုင်တဲ့ အချက်အလက်လို့ အဓိပ္ပာယ်ရကြောင်း ယူနက်စကိုက ဆိုထားပါတယ်။ ဒါပေမယ့် သတင်းတွေကို အန္တရာယ်ဖြစ်စေလိုတဲ့ ရည်ရွယ် ချက်၊ ကိုယ်ကျိုးစီးပွား ရည်ရွယ် ချက်အတွက် အသုံးပြုလာတဲ့အခါ သတင်းရဲ့ အဓိပ္ပာယ်၊ ရည်ရွယ်ချက်နဲ့ အကျိုးဆက် များလည်း ပြောင်းလဲလာပါတယ်။ အဲဒီလိုပြောင်းလဲလာတဲ့သတင်းတွေထဲမှာ သတင်း တုနဲ့ လုပ်ကြံသတင်း (Misinformation and Disinformation) တွေ ပါဝင်ပါတယ်။ သတင်းတုနဲ့ လုပ်ကြံသတင်းတွေဟာ အများကောင်းကျိုးကို မရည်ရွယ်ဘဲ အကျိုးစီးပွား တစ်ခုခုအတွက် ရည်ရွယ်ပြီး မသမာတဲ့နည်းလမ်းနဲ့ သတင်းတွေကို ထိန်းချုပ်ဖန်တီးဖြန့်ဝေကြတာပဲ ဖြစ်ပါ တယ်။

မြန်မာနိုင်ငံ၏တည်နေရာ၊ အကျယ်အဝန်း၊ လူဦးရေနှင့် လူနေအစိပ်အကျဲအခြေအနေကို အာရှတိုက်ရှိ အခြား ၁၁ နိုင်ငံနှင့် နှိုင်းယှဉ်သိမြင်ထား ပါက ပထဝီနိုင်ငံရေးနောက်ခံကားကို တွေးဆနိုင်ကြ ပါလိမ့်မည်။

၂၀၁၉ ခုနှစ် နှောင်းပိုင်းကစတင်လာခဲ့သော ကိုဗစ်-၁၉ ကပ်ရောဂါသည် မြန်မာနိုင်ငံသို့ ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ် မတ်လတွင် စတင်ပျံ့နှံ့ရောက်ရှိလာရာ ယခုဆိုလျှင် တစ်နှစ်ခွဲတိုင်ကြာရှည်လာခဲ့ပြီဖြစ်ပါသည်။

ထို့ပြင် ရေလှောင်တမံများ ဘေးကင်းလုံခြုံမှုရှိစေရန်နှင့် အောက်ဘက်ရှိ မြို့ပြကျေးရွာများ အန္တရာယ်ကင်းစေရန်အတွက် (Dam Safety) လုပ်ငန်းစဉ်များကို စနစ်တကျရေးဆွဲဆောင် ရွက်လျက်ရှိ သည့်အပြင် ကြံ့ခိုင်မှုစစ်ဆေးခြင်းကိုလည်း နေ့စဉ်၊ အပတ်စဉ် ပုံမှန်စစ်ဆေးမှုများဖြင့် ပြုလုပ်လျက်ရှိ သည်။ နှစ်စဉ်မိုးရာသီ မတိုင်မီ ကွင်းဆင်းစစ်ဆေးရေးအဖွဲ့လေးဖွဲ့ဖြင့် အရေးကြီးသော ရေလှောင်တမံ များကို ဦးစားပေးအလိုက် ကွင်းဆင်းစစ်ဆေးကာ အားနည်းချက်ရှိသည့်နေရာများ ရှာဖွေဖော်ထုတ်ပြီး ကြံ့ခိုင်မှုရှိစေရန် အချိန်မီပြုပြင်လျက်ရှိသည်။

ယနေ့ခေတ်တွင် ကမ္ဘာကြီးကို ခြိမ်းခြောက်စိန်ခေါ်နေသည့်အကြမ်းဖက်မှု၊ မူးယစ်ဆေးဝါးမှု၊ လက်နက်မှုတို့အပြင် လူကုန်ကူးမှုသည်လည်း ကမ္ဘာ့ထိပ်တန်းရောက်ရှိနေသည့် လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်နေသည့် ပြစ်မှုကြီးတစ်ခုအဖြစ် ရောက်ရှိနေ သည်ကို လူအများသိရှိကြမည်ဖြစ်ပေသည်။ လူကုန်ကူးမှုသည် အရင်းအနှီးနည်းပါးစွာဖြင့် အမြတ်အစွန်းများများရရှိ သောလုပ်ငန်း ဖြစ်သဖြင့် လူကုန်ကူးသူလူပွဲစားများသည် ထိုလုပ်ငန်းကို အဓိကထားလုပ်ကိုင်နေကြခြင်းဖြစ်ပေသည်။

 

 

ယမန်နေ့မှအဆက်

 

နိုင်ငံတော်အစိုးရသည် ၂၀၀၁ ခုနှစ်မှစတင်လျက် မိမိဘဝတာတစ်လျှောက်လုံး စာပေရေးသားခြင်း၊ စာပေသုတေသနပြုခြင်း လုပ်ငန်းများကို တစိုက်မတ်မတ်ပြုလုပ်လျက် မြန်မာစာပေဖွံ့ဖြိုးရေးကို ထူးချွန်ပြောင်မြောက်စွာ ဆောင်ရွက်လျက်ရှိသည့် ပညာရှင်ကြီးများကို “အမျိုးသားစာပေတစ်သက် တာဆု” အဖြစ် နှစ်စဉ်စာဆိုတော်နေ့တွင် ချီးမြှင့်ခဲ့ပါသည်။

ယနေ့ခောတ်တွင် ကမ္ဘာကြီးကို ခြိမ်းခြောက်စိန်ခေါ်နေသည့် အကြမ်းဖက်မှု၊ မူးယစ်ဆေးဝါးမှု၊ လက်နက်မှုတို့အပြင် လူကုန်ကူးမှုသည်လည်း ကမ္ဘာ့ထိပ်တန်းရောက်ရှိနေသည့် လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်နေသည့် ပြစ်မှုကြီးတစ်ခုအဖြစ် ရောက်ရှိနေသည်ကို လူအများသိကြမည်ဖြစ်ပေသည်။ လူကုန်ကူးမှုသည် အရင်းအနည်ပါးစွာဖြင့် အမြတ်အစွန်းများများရှိသော လုပ်ငန်းဖြစ်သဖြင့် လူကုန်ကူးသူ လူပွဲစားများသည် ထိုလုပ်ငန်းကို အဓိကထား လုပ်ကိုင်နေကြခြင်းဖြစ်သည်။

ပြောင်းလဲလာသည့်ရာသီဥတုကြောင့် လယ်ယာကဏ္ဍအတွက် စိုက်ပျိုးရေ လုံလောက်စွာရရှိရေးသည် အရေးကြီးသည့်အချက်တစ်ခု ဖြစ်လာသည်။ အထူးသဖြင့် မိုးနည်းရပ်ဝန်းဒေသများအတွက် မိုးမျှော်၍ စိုက်ပျိုးမည်ဆိုပါက တောင်သူများစီးပွားမဖြစ်နိုင်။ ထို့အတွက် မိုးကိုမမျှော်ရဘဲ အချိန်မှန် စိုက်ပျိုးနိုင်မည့် ရေပေးဝေနိုင်သည့် ဆည်မြောင်းအဆောက်အအုံများကို တောင်သူများ အားကိုးအားထား ပြုလာကြသည်။

ကျွန်တော်မြင့်စိုး(နတလ)သည် နယ်စပ်ရေးရာဝန်ကြီးဌာန၊ နယ်စပ်ဒေသနှင့်တိုင်းရင်းသားလူမျိုးများ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးဦးစီးဌာနတွင် ဒုတိယညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ် တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့ရာမှ ၂၀၁၈ ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာလ၌ သက်ပြည့်အငြိမ်းစားယူခဲ့၏။ ပင်စင်စား တော်တော်များများ ဖြစ်လေ့ဖြစ်ထရှိသည့် ပင်စင်နာရောဂါကို ရှောင်ရှားနိုင်ခဲ့လင့်ကစား ၂၃ နှစ်တာမျှ တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သော သံယောဇဉ်ကြောင့် လွမ်းချင်းဝေဒနာတချို့ ရလိမ့်မည်ဆိုတာကိုတော့ ကျွန်တော် ကြိုသိနေပါသည်။ ကျွန်တော်ချစ်သော တိုင်းရင်းသားတွေကိုလွမ်းသည့် ဝေဒနာ၊ ကျွန်တော်ရောက်ခဲ့ဖူးသော နယ်စပ်ဒေသ မြို့ရွာတွေကို လွမ်းသည့်ဝေဒနာ စသည် ... စသည်ဖြင့်။