ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်ထဲက ရှားပါးသစ်ပင်များနှင့် တန်ဖိုးထားထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်ရမည့်မျိုးစိတ်များ

ရန်ကုန်တက္ကသိုလ် ရုက္ခဗေဒဌာနသည် ၂၀၂ဝ ပြည့်နှစ် ဒီဇင်ဘာလ ၁ ရက်နေ့က ကျရောက်သည့် ရန်ကုန် တက္ကသိုလ် နှစ်(၁၀၀)ပြည့် ရာပြည့်အထိမ်းအမှတ်အဖြစ် “Floristic Study of Angiosperms in University of Yangon” စာအုပ်ကို ထုတ်ဝေခဲ့သည်။

ရန်ကုန်တက္ကသိုလ် ရာပြည့်အထိမ်းအမှတ်အဖြစ် ထုတ်ဝေသော အဆိုပါစာအုပ်တွင် ရန်ကုန်တက္ကသိုလ် နှင့် ရန်ကုန်တက္ကသိုလ် (လှိုင်နယ်မြေ) အတွင်း သဘာဝ အလျောက် ပေါက်ရောက်နေသည့် သစ်ပင်ကြီးများကို သရုပ်ဖော်ပုံများနှင့် ရှင်းလင်းဖော်ပြထားပြီး သစ်ပင်၊ ချုံပင်၊ သစ်ပျော့ပင်နှင့် ထိန်းသိမ်းရန်လိုအပ်သည့် အပင်စာရင်းများကိုလည်း မြန်မာအမည်၊ သိပ္ပံအမည်၊ မျိုးရင်းအမည်များဖြင့် ဖော်ပြထားသည်။

ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်ထဲက အပင်များ

စာအုပ်ထုတ်ဝေရသည့် ရည်ရွယ်ချက်နှင့် ပတ်သက်၍ ရန်ကုန်တက္ကသိုလ် ရုက္ခဗေဒဌာန ဌာနမှူး၊ ပါမောက္ခ ဒေါက်တာအေးဖေက “ဒီလိုစာအုပ်ထုတ်ဝေ ခြင်းဟာ မြန်မာနိုင်ငံရဲ့အထင်ကရ တက္ကသိုလ်တစ်ခု ဖြစ်တဲ့ ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်ကြီးမှာ ဒီလိုဝိသေသပြု အပင်တွေရှိကြောင်း မြန်မာကသာမက ကမ္ဘာကပါ သိစေချင်တဲ့ ဆန္ဒနဲ့ တက္ကသိုလ်ရာပြည့်မှာ ထုတ်ဝေရခြင်း ဖြစ်ပါတယ်။ ကျွန်တော်တို့ ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်မှာ ဟိုတုန်းကတည်းက ကံ့ကော်တောလို့ ခေါ်ကြတဲ့အတိုင်း အခုအထိလည်း ကံ့ကော်ပင်တွေအများကြီး ရှိပါတယ်။ အလားတူ အထင်ကရဖြစ်တဲ့ သစ်ပုပ်ပင်၊ စိန်ပန်း၊ ရေတမာ၊ သော်ကကြီးတို့ဟာ သမိုင်းဝင်မှတ်တမ်းတွေပါ။ ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်ထဲမှာ တွေ့ရတဲ့ အပင်တွေမှာမှ IUCN စာရင်းဝင်၊ နိုင်ငံတကာမှာ ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်ရမယ့် အပင်စာရင်းဝင် အပင် ၁၅ မျိုး ပါဝင်တယ်”ဟု ပြောသည်။

IUCN စာရင်းဝင်ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်ရမည့် အပင်များ

ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်တွင် တွေ့ရသည့် အပင်များ အနက် အပင် ၁၅ မျိုးသည် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ သဘာဝ ပတ်ဝန်းကျင်ထိန်းသိမ်းရေးအဖွဲ့ (International Union of Conservation of Nature-IUCN) ၏ ထိန်းသိမ်း စောင့်ရှောက်ရမည့် အပင်များစာရင်းတွင် ပါရှိနေသည်။ ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်ရမည့် ထိုအပင် ၁၅ မျိုးအနက် သင်္ကန်းပင်၊ စန္ဒကူးပင်နှင့် မဟော်ဂနီ အပင်သုံးမျိုးသည် ရှားပါး၍ ဘေးအန္တရာယ်ကျရောက်နိုင်သည့် အပင်များ ဖြစ်ကြောင်း အဆိုပါစာအုပ်တွင် ဖော်ပြထားသည်။

ပါမောက္ခ ဒေါက်တာအေးဖေက “အဲဒီ အပင် ၁၅ မျိုးမှာမှ သင်္ကန်းပင်၊ စန္ဒကူးပင်နဲ့ မဟော်ဂနီပင်တွေ ကတော့ ရှားပါးကာ ဘေးအန္တရာယ်ကျရောက်နေတဲ့ အပင် တွေဖြစ်ကြပြီး ကျန်တဲ့ ၁၂ ပင်ကတော့ ဘေးအန္တရာယ် ကျရောက်မှု အနည်းငယ်ရှိတဲ့အပင်တွေ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါကြောင့် အဲဒီအပင်တွေဟာ အတတ်နိုင်ဆုံး ထိန်းသိမ်း ကာကွယ်စောင့်ရှောက်ရမယ့် အပင်တွေ ဖြစ်ပါတယ်” ဟု ဆိုသည်။

မြို့ပြအမွေအနှစ် အပြာရောင်ကမ္ပည်းပြားနှင့် IUCN ၏ အနီရောင်စာရင်းဝင်သစ်ပုပ်ပင်

ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်၏ အဓိကသင်္ကေတအဖြစ် သက်မှတ်ခံထားရသည့် သစ်ပုပ်ပင်သည် နှစ်ပေါင်း ၁၀၀ ကျော် သက်တမ်းရှိပြီ ဖြစ်သည်။ အဆိုပါ သစ်ပုပ်ပင်ကို ရန်ကုန်မြို့ပြ၏ အမွေအနှစ်အဖြစ်သတ်မှတ်ကာ ၃၂ ခုမြောက် အပြာရောင်ကမ္ပည်းပြားကို ၂၀၁၉ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလ ၆ ရက်နေ့က တပ်ဆင်ခဲ့ပြီး အပြည်ပြည် ဆိုင်ရာ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ထိန်းသိမ်းရေးအဖွဲ့ (IUCN) ၏ အနီရောင်စာရင်းတွင်လည်း ရန်ကုန်တက္ကသိုလ် သစ်ပုပ် ပင်ကြီး ပါဝင်နေပေသည်။

“ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်မှာရှိတဲ့ သစ်ပုပ်ပင်ရဲ့ သက်တမ်း ဟာ နှစ်(၁၀၀) ကျော်သွားတဲ့အတွက်ကြောင့် သက်တမ်းရင့် အပင် မြို့ပြအမွေအနှစ် Blue Plate မှတ်တမ်းတင်ခံရပြီး တော့ ရှားပါးမျိုးစိတ်ဖြစ်လို့ International Union of Conservation of Nature (IUCN) Red List မှာလည်း ကာကွယ်ထိန်းသိမ်းရမယ့် မျိုးစု ဖြစ်ပါတယ်။ သစ်ပုပ်ပင်ဆို ကျွန်တော် အမှတ်ရသလောက် ရန်ကုန်တက္ကသိုလ် စိန်ရတု ကာလမှာ သစ်ပုပ်ပင်အတွင်းထဲမှာ ပိုးတွေတော်တော်လေး လိုက်နေပြီ။ အဲဒီမှာ ပိုးသတ်ဆေးနဲ့ ပိုးသတ်ပြီး ဘိလပ်မြေနဲ့ မံခဲ့တယ်။ အဲဒီလို အပင်တွေကို အတတ်နိုင်ဆုံး မပြိုလဲ၊ မယိုင်လဲအောင် ကာကွယ်စောင့်ရှောက်မှုတွေ လုပ်နေပါတယ်။ ကျွန်တော်တို့ ရုက္ခဗေဒဌာနအနေနဲ့ ကတော့ အဲဒီအပင်တွေကို မခုတ်လှဲရလေအောင်၊ နောက်အနာတရ ဖြစ်မယ်ဆိုရင်လည်း အပင်ကုသကာကွယ် တဲ့ အပိုင်းတွေလုပ်ပါတယ်”ဟု ဒေါက်တာအေးဖေက ပြောပြသည်။

ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်က သော်ကကြီးပင် သို့မဟုတ် ပန်းပွင့်သောသစ်ပင်များ၏ ဘုရင်မ

“Queen of the flowering tree” ပန်းပွင့်သော သစ်ပင်များ၏ ဘုရင်မဟု တင်စားခံရသည့် သော်ကကြီးပင်၊ ကမ္ဘာက “The Pride of Burma ” မြန်မာတို့၏ မာနအဖြစ် ဂုဏ်ယူရသည့် သော်ကကြီးပင် နှစ်ပင်သည် ရန်ကုန် တက္ကသိုလ် ဘွဲ့နှင်းသဘင်ဘေး တစ်ဖက်တစ်ချက်စီတွင် ပေါက်ရောက်နေသည်။ သော်ကကြီးပင်သည် သဘာဝ အတိုင်း မျိုးပွားရန်ခက်ခဲပြီး သော်ကကြီးပန်းသည် မိုးရာသီ တွင် ပွင့်လေ့မရှိဘဲ မတ်လမှ စက်တင်ဘာလအတွင်း တွင်သာ ပွင့်သည်။

ဒေါက်တာအေးဖေက “ကျွန်တော်တို့ ရန်ကုန် တက္ကသိုလ် ဘွဲ့နှင်းသဘင်ခန်းမနားမှာရှိတဲ့ သော်ကကြီး ပင်ဟာ ကမ္ဘာမှာ The Queen of the flowering trees in Burma ဆိုပြီး တင်စားခံရတဲ့အပင်ပါ။ ၁၉၉၆ ခုနှစ်မှာ ဆွီဒင်နိုင်ငံကထုတ်တဲ့ “Flora Malesiana” မှာ ကမ္ဘာပေါ်မှာ ချစ်စရာအကောင်းဆုံးဖြစ်တဲ့ သော်ကကြီးပင်ကို မြန်မာနိုင်ငံ မှာပဲ တွေ့ရတယ်၊ အံ့သြစရာကောင်းအောင် ထူးခြားတဲ့ ဝိသေသတွေရှိတယ်လို့ ရေးသားထားပါတယ်။ ဒီလိုအပင်မျိုး တွေဟာ မျိုးပွားဖို့လည်း ခက်ခဲသလို မျိုးသုဉ်းနိုင်တဲ့ အနေအထားတွေ ရှိနေတာကြောင့် IUCN level မှာ အဆင့် အမျိုးမျိုးနဲ့ ဖော်ပြရှင်းလင်းထားပါတယ်” ဟု ပြောသည်။

တက္ကသိုလ်ရာပြည့်အထိမ်းအမှတ် သုတေသနစာအုပ်ထုတ်ခြင်း

ရန်ကုန်တက္ကသိုလ် ရာပြည့်အထိမ်းအမှတ်အဖြစ် ထုတ်ဝေသော “Floristic Study of Angiosperms in University of Yangon” စာအုပ်ကို ရန်ကုန်တက္ကသိုလ် ရုက္ခဗေဒဌာနမှူး၊ ပါမောက္ခ ဒေါက်တာအေးဖေနှင့် ပြည် တက္ကသိုလ် ရုက္ခဗေဒဌာနမှ တွဲဖက်ပါမောက္ခ ဒေါက်တာ တင်နွယ်နီတို့က သုတေသနပြုခဲ့ကြခြင်း ဖြစ်သည်။

“စာအုပ်ရဲ့ခေါင်းစဉ်ကိုက Floristic ဆိုတာနဲ့ စထား ပါတယ်။ ဒေသတစ်ခု၊ ဒေသတစ်ခုထက်မက ပေါက်ရောက် နေတဲ့ အပင်တွေရဲ့ မတူညီမှုအမျိုးမျိုး၊ ဆန်းပြားကွဲပြားခြင်း နဲ့ ဆက်စပ်မှုရှိခြင်းတွေကို ထဲထဲဝင်ဝင် သိပ္ပံရှုထောင့်က လေ့လာထားတယ်။ နောက်တန်ဖိုးထားရမယ့် သဘာဝ အရင်းအမြစ်တွေကို ထိန်းသိမ်းကာကွယ်ဖို့ဆိုတဲ့ ဦးတည်ချက်နဲ့ သုတေသနပြုလုပ်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်ပါတယ်” ဟု ပါမောက္ခ ဒေါက်တာအေးဖေက ဖြေကြားသည်။

ရန်ကုန်တက္ကသိုလ် ရုက္ခဗေဒဌာနသို့ ဆက်သွယ်ရယူနိုင်

ပါမောက္ခ ဒေါက်တာအေးဖေနှင့် ဒေါက်တာ တင်နွယ်နီတို့သည် ၂၀၁၈ ခုနှစ်မှ ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ်အထိ ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်နှင့် ရန်ကုန်တက္ကသိုလ် (လှိုင်နယ်မြေ) အတွင်းရှိ အပင်မျိုးစိတ်ပေါင်း ၁၆၅ မျိုးကို စုဆောင်း၍ အသေးစိတ် လေ့လာသုတေသနပြုခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။

“တကယ့်ကို စိတ်ဝင်စားပြီး ဖတ်ချင်သူတွေရှိရင် ရောင်းဖို့တော့ စိတ်ကူးထားတာ မရှိပါဘူး။ ဒီစာအုပ် အတွက် အဆင့်မြင့်ပညာဦးစီးဌာနက ရန်ပုံငွေ ချပေး ထားပါတယ်။ ဒီရန်ပုံငွေနဲ့ နှစ်နှစ်ကျော်လောက် ပြုစု ခဲ့ရပါတယ်။ အဲဒီလိုပြုစုခဲ့ပြီး ရန်ကုန်တက္ကသိုလ် ရာပြည့်အနေနဲ့ အခုလိုထုတ်တာ ဖြစ်ပါတယ်။ စိတ်ဝင်စားသူတွေကို မေတ္တာလက်ဆောင်အနေနဲ့ ပေးဖို့ ထုတ်တာဖြစ်ပါတယ်။ ရုက္ခဗေဒဘာသာရပ်က ဘာသာရပ် တော်တော်များများအတွက် အခြေခံကြပါ တယ်။ ဥပမာ ဓာတုဗေဒဘာသာရပ်နဲ့ပတ်သက်ပြီး သုတေသနတစ်ခုလုပ်မယ်ဆိုရင် အဓိကက သိပ္ပံအမည် မှန်ကန်ဖို့လိုပါတယ်။ အဲဒီလို အမည်မှန်မှလည်း ထွက်လာတဲ့ ဒြပ်ပေါင်းက မှန်မှန်ကန်ကန် ထွက်လာမှာပါ။ ဒါကြောင့် ဒီစာအုပ်မှာ သိပ္ပံနာမည်ကို တိတိကျကျ မှန်ကန်အောင် သေသေချာချာလေး စနစ်တကျ ပြုစုထားခြင်း ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါကြောင့် ဘာသာရပ် တော်တော်များများကို အထောက်အကူပြုပါလိမ့်မယ်” ဟု ဒေါက်တာအေးဖေက ပြောသည်။

ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်နှင့် ရန်ကုန်တက္ကသိုလ် (လှိုင်နယ်မြေ) အတွင်း နွယ်မြက်သစ်ပင်ဆေးဖက်ဝင် ဆိုသည့်စကားအတိုင်း ဥသျှစ်၊ တမာ၊ သင်္ဘော၊ ကရဝေး၊ နလင်ကျော်၊ ရှောက်ပင်၊ သရက်၊ သက်ရင်းကြီး၊ ကံ့ကော်၊ ရဲယို၊ ဒန့်သလွန် စသည့်သစ်ပင်များ၊ ဆေးခါးကြီးပင်၊ ကန့်ကလာ၊ ကြိတ်မှန်၊ ကျွဲကျောင်းပင်၊ ဆင်နှာမောင်းပင်၊ ထိကရုံး၊ အဆိပ်တရာ စသည့် သစ်ပျော့ပင်များ၊ သံပရို၊ ငရံ့ပတူ၊ မုရားကြီး၊ ကန့်ချုပ်နီ၊ ကန့်ချုပ်ဖြူ၊ ထောလပတ်၊ ကြက်သဟင်းတို့ကဲ့သို့ ချုံနွယ်ပင်များစသည့် ဆေးဖက်ဝင် အပင်များစွာလည်း ပေါက်ရောက်လျက် ရှိနေပေသည်။ သဘာဝအလျောက် ပေါက်ရောက် နေသည့် အဆိုပါ သစ်ပင်၊ ချုံပင်၊ သစ်ပျော့ပင်တို့တွင် တန်ဖိုးထား ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်ရမည့် အပင် မျိုးစိတ်များလည်း ရှိနေပေသည်။ ။

ရဲခေါင်ညွန့်