မိုးကာလနှင့် ရေကြီးရေလျှံ သဘာဝဘေးအန္တရာယ်

တင်ထက်ထက်ဇော်

ရေကြီးခြင်းသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် နှစ်စဉ်လူအသေအပျောက်အများဆုံး သဘာဝဘေးအန္တရာယ်ဖြစ်သည်။ လွန်ခဲ့သည့် ဆယ်စုနှစ်များအတွင်း ရေဘေးကြောင့် ပျက်စီးဆုံးရှုံးမှုများ အဆမတန်ကြီးထွားလာခဲ့သည်။ ကမ္ဘာ့မိုးလေဝသ အဖွဲ့ချုပ်၏ မှတ်တမ်းများအရ ကမ္ဘာတစ်ဝန်းရေကြီးရေလျှံမှုများကြောင့် နှစ်စဉ်ပျက်စီးဆုံးရှုံးမှုများပြားလျက်ရှိရာ ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ် တစ်ခုတည်းမှာပင် တောင်အာရှဒေသတစ်ဝန်းပြင်းထန်သော ရေလွှမ်းမိုးမှုများကြောင့် လူပေါင်း ၆၅၀၀ သေဆုံးခဲ့ပြီး စီးပွားရေးအရ ဒေါ်လာ ၁၀၅ ဘီလီယံ ဆုံးရှုံးခဲ့ရကြောင်း သိရသည်။

ရာသီဥတုပြောင်းလဲလာခြင်း၊ မုန်တိုင်းများဖြစ်ပေါ်ခြင်း၊ ဂေဟစနစ်ယိုယွင်းလာခြင်း၊ ရေကြီးမှုဖြစ်ရာဒေသအထက်ပိုင်း၌ မြေယာအသုံးပြုမှုများပြားလာခြင်းနှင့် ရေလွှမ်းမိုးမှု မကြာခဏဖြစ်ပေါ်လေ့ရှိသည့် ဒေသများတွင် လူဦးရေနှင့် အဆောက်အအုံများ အဆက်မပြတ်တိုးပွားနေခြင်း၊ မိုးသည်းထန်စွာရွာသွန်းသည့် အကြိမ်ရေတိုးလာခြင်း စသည်တို့သည် ရေကြီးရေလျှံဖြစ်ပေါ်ရသည့် အဓိကအကြောင်းရင်းများဖြစ်သည်။

မြန်မာနိုင်ငံနှင့် ရေကြီးရေလျှံခြင်းအန္တရာယ်

မြန်မာနိုင်ငံတွင် နှစ်စဉ်ရေကြီးမှုသုံးကြိမ်ဖြစ်ပေါ်လေ့ရှိသည်။ ၎င်းတို့မှာ ဇွန်လ (မိုးဦးကာလ) တွင် တစ်ကြိမ်၊ ဇူလိုင်လမှ သြဂုတ်လအတွင်း (မိုးလယ်ကာလ) တွင် တစ်ကြိမ်၊ စက်တင်ဘာလမှ အောက်တိုဘာလအတွင်း (မိုးနှောင်းနှင့် မိုးလွန်ကာလ) တွင် တစ်ကြိမ် စုစုပေါင်းသုံးကြိမ်ဖြစ်သည်။ မြန်မာနိုင်ငံ၏ ဇွန်လမှ အောက်တိုဘာလကို မိုးရာသီဟုသတ်မှတ်ထားသော်လည်း ယခုနှစ်မေလမှစ၍ ရွာသွန်းခဲ့သောမိုးကြောင့် ရေကြီးခြင်းများ ဖြစ်ပေါ်လာရသည်။ အချို့ဒေသများတွင် ရေလွှမ်းမိုးခြင်းများ ဖြစ်ပေါ်နေပြီး ရေဘေးဒုက္ခများကို ကြုံတွေ့နေရသည်။

လတ်တလောတွင်လည်း တုံကင်ပင်လယ်ကွေ့တွင် ဖြစ်ပေါ်နေသည့် အားကောင်းသော အပူပိုင်းမုန်တိုင်း “ဝီဖာ” ကြောင့် ဇူလိုင်လ ၂၁ ရက်နေ့ ညနေမှ ဇူလိုင်လ ၂၈ ရက်နေ့အတွင်း တိုင်းဒေသကြီးနှင့် ပြည်နယ်အနှံ့မိုးသည်းထန်စွာ ရွာသွန်းနိုင်ကြောင်း မိုးလေဝသနှင့် ဇလဗေဒညွှန်ကြားမှုဦးစီးဌာနက ဇူလိုင်လ ၂၁ ရက်နေ့တွင် သတင်းထုတ်ပြန်ထားသည်။ မိုးသည်းထန်စွာ ရွာသွန်းခြင်းနှင့်အတူ လေပြင်းတိုက်ခတ်ခြင်း၊ မိုးထစ်ချုန်းခြင်း၊ မိုးကြိုးပစ်ခြင်း၊ လျှပ်စီးလက်ခြင်း၊ မိုးသီးကြွေခြင်း၊ လျှပ်တစ်ပြက်ရေကြီးခြင်းနှင့် မြေပြိုခြင်း စသည့် သဘာဝဘေးအန္တရာယ်များ ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်ကြောင်းနှင့် အဆိုပါဒေသများရှိ ကုန်းမြင့်ဒေသများအနီးတွင် နေထိုင်ကြသူများအနေဖြင့် မြေပြိုမှုအန္တရာယ်၊ မြစ်ငယ်ချောင်းငယ်များအနီးတွင် နေထိုင်ကြသူများအနေဖြင့် ရေကြီးရေလျှံခြင်းများ ကြိုတင်သတိပြုရှောင်ရှားရန် လိုအပ်ကြောင်း သတိပေးထားသည်။

၂၀၂၅ ခုနှစ်သည် ကမ္ဘာကြီး၌ သဘာဝဘေးအန္တရာယ်များ ပိုမိုများပြားလာသည့်နှစ်ဟု ဆိုနိုင်သည်။ အထူးသဖြင့် အဖျက်စွမ်းအားပြင်းထန်သည့် ရေကြီးရေလျှံမှုများကို အာရှဒေသနိုင်ငံအများအပြား၌ ခံစားလာကြရသည်။ သို့ပါ၍ နှစ်စဉ်ရှောင်လွှဲမရနိုင်သော သဘာဝဘေးအန္တရာယ်တစ်ခုဖြစ်သည့် ရေလွှမ်းမိုးခြင်းဖြစ်စဉ်ကို သတိပြုကာကွယ်ရန်နှင့် ကြိုတင်ပြင်ဆင်မှုများ ပြုလုပ်ရန် အထူးလိုအပ်ပါသည်။

ရေလွှမ်းမိုးမှုမဖြစ်မီ ကြိုတင်ဆောင်ရွက်ရန်

မိမိအိမ်ပတ်ဝန်းကျင်ရှိ ဘေးအန္တရာယ်ဖြစ်နိုင်ခြေများနှင့် အိမ်၏ကြံ့ခိုင်မှုကို စစ်ဆေးပါ။ မိသားစုများအရေးပေါ် ပြောင်းရွှေ့နိုင်ရန် နေရာ၊ လမ်းကြောင်းများနှင့် မိသားစုဆုံရပ်ကို ကြိုတင်သတ်မှတ်ထားရပါမည်။ (ဥပမာ အသက်ကယ်ကုန်းမြင့်၊ ရေလွတ်နိုင်သည့်နေရာများ၊ အဆောက်အအုံများ)။ ရေစိုပျက်စီးနိုင်သော ပစ္စည်းများကို ခြောက်သွေ့၍ မြင့်သောနေရာတွင်ထားရှိပါ။ အရေးပေါ်သုံးပစ္စည်းများ၊ စားရေရိက္ခာနှင့် အရေးကြီးစာရွက်စာတမ်းများကို မိမိနှင့်အတူထားပါ။ မိသားစုဝင်များ ကွဲကွာသွားပါက ပြန်လည်ဆက်သွယ်ရန် ဖုန်းနံပါတ်နှင့် လိပ်စာတို့ကို ရေးသားထားပြီး မိသားစုဝင်တိုင်း ယူဆောင်ထားပါ။ သောက်သုံးရေများ ကြိုတင်စုဆောင်းထားပါ။ အရေးပေါ်သုံးပစ္စည်းများနှင့် အရေးပေါ်အသက်ကယ်ပစ္စည်းများ ကြိုတင်ပြင်ဆင်ထားရပါမည်။ (ဥပမာ အသက်ကယ်အင်္ကျီ၊ ဗောကွင်း၊ လေလုံပိတ်ရေပုံးအလွတ်၊ ငှက်ပျောတုံး၊ သစ်တုံး၊ တာယာကျွတ်)။

မိမိပတ်ဝန်းကျင်ရှိ မြစ်ချောင်းများ၏ အန္တရာယ်ရှိနိုင်သော ရေကြီးမှုအမြင့်ပေများကို သိရှိမှတ်သားထားရပါမည်။ မြေနိမ့်ဒေသ၊ ချိုင့်၊ ရေနုတ်မြောင်း အစရှိသည့် ရေလွှမ်းမိုးပါက အန္တရာယ်ဖြစ်စေနိုင်သော နေရာများကို မြင်သာသော အမှတ်အသားထားရှိပါ။ ကိုယ်နေထိုင်သော အရပ်ဒေသ၏ ရေလွှမ်းမိုးနိုင်သော အန္တရာယ်အနေအထားနှင့် ဒေသမြေမျက်နှာပြင်ရှိ အနေအထားကို ကြိုတင်သိအောင်လေ့လာထားပါ။ ပတ်ဝန်းကျင်ကုန်းမြေအနေအထားနှင့် မိမိဒေသအနီးတစ်ဝိုက်တွင်ရှိသော ချောင်းများ၊ တာတမံများနှင့် မည်သို့ဆက်စပ်မှုရှိကြောင်းကို လေ့လာထားရပါမည်။ ရေဒီယို၊ ရုပ်မြင်သံကြားတို့မှ ထုတ်လွှင့်သော ရေလွှမ်းမိုးမှုနှင့်ပတ်သက်သည့် သတိပေးချက်များကို အမြဲမပြတ်နားထောင်ရပါမည်။

ရေကြီးခြင်းဖြစ်ပေါ်နေချိန် ရှောင်ရှားရန်

ရေထဲတွင် ရေကူးခြင်း၊ လမ်းလျှောက်ခြင်း မပြုလုပ်ပါနှင့်။ ရေစိုနေသော လျှပ်စစ်ပစ္စည်းများကို အသုံးမပြုပါနှင့်။ အိမ်မွေးတိရစ္ဆာန်များကို မလိုအပ်ဘဲ ချည်နှောင်ထားခြင်း မပြုလုပ်ပါနှင့်။ ရေကြီးသောဒေသများတွင် မြစ်၊ ချောင်း ကမ်းပါးတိုက်စားပြီး ပြိုကျတတ်သောကြောင့် မြစ်၊ ချောင်းကမ်းပါးများအနီးသို့ မသွားပါနှင့်။ အိမ်သုံးလျှပ်စစ်ပစ္စည်းများ၊ မိန်းခလုတ်ကို ပိတ်ထားပါ။ သောက်သုံးရေသန့် သို့မဟုတ် ကျိုချက်ထားသောရေ သို့မဟုတ် ရေသန့်ဆေးခတ်ထားသော ရေကိုသာအမြဲသောက်သုံးပါ။ အဆိပ်ရှိသော တိရစ္ဆာန်များ အိမ်၊ ခြံအတွင်း၌ ရှိ၊ မရှိ စစ်ဆေးပါ။ သက်ဆိုင်ရာအစိုးရဌာနမှ ထုတ်ပြန်ကြေညာသော မိုးလေဝသသတင်းများကို စဉ်ဆက်မပြတ် နားထောင်ပြီး အကြံပြုချက်များကို လိုက်နာရပါမည်။

ဆူနာမီအန္တရာယ် ကြိုတင်ကာကွယ်

ဆူနာမီဆိုသည်မှာ ပင်လယ်သမုဒ္ဒရာရေအောက်ကြမ်းပြင် ရွေ့လျားခြင်း၊ မြေပြိုခြင်း၊ ရေအောက်မီးတောင် ပေါက်ကွဲခြင်းများကြောင့် ဖြစ်ပေါ်လာသည့် အလွန်ကြီးမားသော လှိုင်းလုံးကြီးများဖြစ်သည်။

 ပင်လယ်ကမ်းရိုးတန်းဒေသတွင် နေထိုင်သူများအနေဖြင့် ငလျင်လှုပ်ပြီး နောက်ထုတ်ပြန်သော ဆူနာမီသတိပေးချက်များကို သတိပြုနားထောင်ပါ။ ဆူနာမီအန္တရာယ်မှ ပြေးခိုနိုင်မည့် နေရာ (ကုန်းတွင်းပိုင်း ကုန်းမြင့်သို့) သွားရမည့် လမ်းကြောင်းအား အတိုဆုံးရေးဆွဲပြီး မိသားစုဆုံရပ်များ သတ်မှတ်ထားရန် လိုအပ်ပါသည်။ ပင်လယ်ကမ်းရိုးတန်းတွင် နေထိုင်သူများအနေဖြင့် အရေးပေါ်သုံးပစ္စည်းများ ကြိုတင်ပြင်ဆင်ထားရန် လိုအပ်ပါသည်။ ပင်လယ်ကမ်းရိုးတန်းဒေသများတွင် ဒီရေတောများ၊ လှိုင်းခွဲတာတမံများကို သက်ဆိုင်ရာအဖွဲ့အစည်းများက ဆောင်ရွက်ပေးထားသည့် အသက်ကယ်ကုန်းမြင့်များအဖြစ် မှတ်သားထားရပါမည်။

အချိန်အခါမရွေး ရင်ဆိုင်ကြုံတွေ့ရနိုင်သည့် ဘေးအန္တရာယ်များကို အန်တုရာ၌ ကြိုတင်ပြင်ဆင်မှုအားမကောင်းပါက ပျက်စီးဆုံးရှုံးမှုကိုလည်း ကြီးမားစေမည်ဖြစ်သည်။ သဘာဝဘေးအန္တရာယ်များသည် ရှောင်လွှဲ၍မရသော်လည်း ထိခိုက်ဆုံးရှုံးမှုအနည်းဆုံးဖြစ်စေရေးနှင့် ပျက်စီးဆုံးရှုံးမှုလျော့ပါးသက်သာစေရေးမှာ စွမ်းဆောင်ရည်ရှိသည့် သဘာဝဘေးအန္တရာယ် စီမံခန့်ခွဲမှုအပေါ်မူတည်နေပါသည်။ ရေဘေးအန္တရာယ်ကို စီမံဆောင်ရွက်ရာတွင်လည်း ကြိုတင်ပြင်ဆင်မှု၊ အရေးပေါ်တုံ့ပြန်မှု၊ ပြန်လည်ထူထောင်မှုဟူသော အပိုင်းများကို စနစ်တကျ အကောင်အထည်ဖော်နိုင်မှသာ သဘာဝဘေးကို ကြံ့ကြံ့ခံတုံ့ပြန် နိုင်စွမ်းရှိသည့် လူမှုအသိုက်အဝန်းတစ်ခုကို တည်ဆောက်နိုင်မည်ဖြစ်သည်။

သို့ပါ၍ ကုန်းမြင့်ဒေသအနီးတွင် နေထိုင်ကြသူများအနေဖြင့် မြေပြိုမှုအန္တရာယ်နှင့် မြစ်ငယ်၊ ချောင်းငယ်များအနီးတွင် နေထိုင်ကြသူများအနေဖြင့် ရေကြီးရေလျှံမှုများကို အထူးသတိပြုကြရန် လိုအပ်ပါကြောင်းနှင့် မိုးလေဝသနှင့်ဇလဗေဒညွှန်ကြားမှုဦးစီးဌာနက ထုတ်ပြန်ချက်များကို အမြဲနားစွင့်ကာ ဆောင်ရန်၊ ရှောင်ရန်များကို လိုက်နာခြင်းဖြင့် ရေဘေးအန္တရာယ်ကြိုတင်ကာကွယ်နိုင်ကြစေရန် ရေးသားလိုက်ရပါသည်။ ။