အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၊ နယူးယောက်မြို့၌ ၁၆-၁၁-၂၀၂၂ ရက် တွင် ကျင်းပခဲ့သည့် (၇၇) ကြိမ်မြောက် ကုလသမဂ္ဂအထွေထွေညီလာခံ၊ တတိယကော်မတီအစည်းအဝေးတွင်  “မြန်မာနိုင်ငံရှိ  “ရိုဟင်ဂျာ” ဆိုသူ မွတ်စလင်များနှင့် အခြားလူနည်းစုများ၏ လူ့အခွင့်အရေးအခြေ အနေ” ဟု ခေါင်းစဉ်တပ်ထားသည့် ဆုံးဖြတ်ချက်အဆိုကို မြန်မာနိုင်ငံ ၏ တရားဝင်ကိုယ်စားလှယ်များ ပါဝင်တက်ရောက်ခြင်းမရှိဘဲ အတည် ပြုချမှတ်ခဲ့သည်။ 

လူ့အခွင့်အရေးမြှင့်တင်ရေးနှင့် ကာကွယ်စောင့်ရှောက်ရေးတွင် သမာသမတ်ကျရေး၊ ဓမ္မဓိဋ္ဌာန်ကျရေးနှင့် ရွေးချယ်ပစ်မှတ်မထားရေး မူဝါဒများကို  ဆန့်ကျင်၍  နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံတည်းအပေါ်   ဦးတည် ဆောင်ရွက်သည့် ဖန်တီးထားသော ဆုံးဖြတ်ချက်အဆိုများနှင့် လုပ်ပိုင် ခွင့်များကို မြန်မာနိုင်ငံက အစဉ်တစိုက် ကန့်ကွက်သည်။ 

အီးယူနှင့် အိုအိုင်စီတို့က  နှစ်စဉ်  ကမကထပြု  တင်သွင်းသည့် ရှည်လျားလှသော    ဆုံးဖြတ်ချက်အဆိုတွင်     အခြေအမြစ်မရှိသောထပ်တလဲလဲ    စွပ်စွဲချက်များပါဝင်သည်။   ဆုံးဖြတ်ချက်အဆိုတွင် အချုပ်အခြာအာဏာပိုင် နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံ၏ပြည်တွင်းရေးကို ဝင်ရောက် စွက်ဖက်ရန် နိုင်ငံရေးရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် ကုလသမဂ္ဂအတွင်းရေးမှူးချုပ် ၏   မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ   အထူးကိုယ်စားလှယ်ကို   ပေးအပ်သည့် လက်တွေ့မကျသော လုပ်ငန်းတာဝန်များလည်း ပါဝင်သည်။ ထို့အပြင် ကုလသမဂ္ဂ အထွေထွေညီလာခံနှင့် “IIMM” ဆိုသည့်  ယန္တရားအကြား ဆွေးနွေးမှုပြုလုပ်ရန် ထပ်ဆောင်းအစီအစဉ်ကို ဖန်တီးမှုသည်  မြန်မာ နိုင်ငံအပေါ်    တိုးမြှင့်ဖိအားပေးရန်သာ   ဆောင်ရွက်ခြင်းဖြစ်သည်။

၂၇-၈-၂၀၁၈  ရက်တွင်   အတည်ပြုချမှတ်ခဲ့သည့်   လူ့အခွင့်အရေး ကောင်စီ၏ ဆုံးဖြတ်ချက်အဆို ၃၉/၂ ဖြင့် “IIMM” ကို စတင်ဖွဲ့စည်း တည်ထောင်စဉ်ကတည်းက မြန်မာနိုင်ငံက အသိအမှတ်မပြုကြောင်း တရားဝင်အသိပေးကြေညာထားပြီး ဖြစ်သည်။ 

စင်စစ်အားဖြင့်   ယခုဆုံးဖြတ်ချက်အဆိုသည်   ရခိုင်ပြည်နယ် မြောက်ပိုင်းတွင် ၂၀၁၇ ခုနှစ်၊  ဩဂုတ်လအတွင်း   ဖြစ်ပွားခဲ့သော ဖြစ်စဉ်၏ နောက်ဆက်တွဲအနေဖြင့်  ပေါ်ပေါက်လာခြင်းဖြစ်သည်။ သို့သော် ယင်းဆုံးဖြတ်ချက်အဆိုတွင်  ဖြစ်စဉ်၏  မူလဇာစ်မြစ်နှင့် မြေပြင်အခြေအနေမှန်ကို   ရည်ရွယ်ချက်ရှိရှိ    ချန်လှပ်ထားသည်။ လက်တွေ့တွင် ရခိုင်ပြည်နယ်မြောက်ပိုင်း၌ ARSA (ခေါ်) Aqua Mul Mujahidin အကြမ်းဖက်အဖွဲ့၏ ခြိမ်းခြောက်မှုများ၊ သတ်ဖြတ်မှုများနှင့် ကြိုတင်ကြံစည် တိုက်ခိုက်မှုများ ဖြစ်ပွားခဲ့ပြီးနောက်ပိုင်း ၂၀၁၇ ခုနှစ်၊ စက်တင်ဘာလနှောင်းပိုင်းတွင်     အလုံးအရင်း   နေရပ်စွန့်ခွာမှုများ စတင်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ ယင်းအကြမ်းဖက်အဖွဲ့အစည်း၏ အကြမ်းဖက် လုပ်ရပ်များက အဆိုပါဒေသရှိ အသိုက်အဝန်းများအား ၎င်းတို့နေရပ်မှ စွန့်ခွာထွက်ပြေးရန် ခြိမ်းခြောက်တွန်းအားပေးခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ ကော့ ဇက်ဘဇားရှိ စခန်းများတွင် သတ်ဖြတ်မှုနှင့် အကြမ်းဖက် လှုပ်ရှားမှု ပေါင်းများစွာ ဖြစ်ပွားလျက်ရှိသည်ကိုလည်း အသိအမှတ်ပြုရန် လိုအပ် သည်။ ထိုသို့သော အကြောင်းများကြောင့် အဆိုပါစခန်းများရှိ အသက် အန္တရာယ်ခြိမ်းခြောက်မှုများ တွေ့ကြုံခံစားနေရသည့် နေရပ်စွန့်ခွာသူ များက နေရပ်သို့ပြန်ရေးလုပ်ငန်းစဉ်တွင်  ပူးပေါင်းပါဝင်ရန် တုံ့နှေး ဝန်လေးနေကြခြင်းဖြစ်သည်။ 

မြန်မာနိုင်ငံအနေဖြင့် တည်ဆဲဥပဒေနှင့် မြန်မာ-ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် အကြား  နှစ်နိုင်ငံအစီအစဉ်များနှင့်အညီ   ရခိုင်ပြည်နယ်မှ  အမှန် တကယ်  နေရပ်စွန့်ခွာသူများအဖြစ်  အတည်ပြုနိုင်သူများကို  စိစစ် လက်ခံရန် အဆင်သင့်ရှိသည်။ အခြားနိုင်ငံများနည်းတူ နိုင်ငံသားစိစစ် ရေးလုပ်ငန်းစဉ်မှတစ်ဆင့်   ၁၉၈၂  ခုနှစ်  မြန်မာနိုင်ငံသားဥပဒေနှင့် ကိုက်ညီသူများကို  နိုင်ငံသားအဖြစ်  ခွင့်ပြုလျက်ရှိသည်။  သို့သော် ဥပဒေအရလည်းကောင်း၊  သမိုင်းမှတ်တမ်းများအရလည်းကောင်း မည်သည့်အခါကမျှမရှိခဲ့သော “ရိုဟင်ဂျာ” ဆိုသည့် အသုံးအနှုန်းကို အသိအမှတ်မပြုကြောင်း မြန်မာနိုင်ငံ၏ရပ်တည်ချက်ကို ထပ်လောင်း ဖော်ပြအပ်သည်။   

ရခိုင်ပြည်နယ်အရေးကိစ္စကိုကြည့်လျှင် နိုင်ငံအချို့က ဓနအင်အား နှင့် မီဒီယာကိုအသုံးချ၍   မြန်မာနိုင်ငံတွင်  တည်ငြိမ်မှုမရှိစေရန် ပဋိပက္ခတစ်ခုလုံးကို ဖန်တီးခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ လက်ရှိကျင်းပလျက်ရှိ သော (၇၇) ကြိမ်မြောက် ကုလသမဂ္ဂအထွေထွေညီလာခံ တတိယ ကော်မတီတွင်  အတည်ပြုခဲ့သည့်  ဆုံးဖြတ်ချက်အဆိုသည် မြန်မာ နိုင်ငံက ကြုံတွေ့နေရသည့် စိန်ခေါ်မှုများနှင့် ပြဿနာ၏ ရှုပ်ထွေးမှု များကို  လျစ်လျူရှုလျက် နိုင်ငံရေးသွတ်သွင်းသည့် အဆိုသာဖြစ်ပြီး၊ မျှတမှု၊ ဓမ္မဓိဋ္ဌာန်ကျမှုနှင့် လက်တွေ့ကျမှုမရှိပါ။ အဆိုတွင် အကြမ်း ဖက်မှုနှင့် ချိုးဖောက်မှုများကို ချက်ချင်းရပ်တန့်ရေး တောင်းဆိုထား သော်လည်း ကလေးသူငယ် ၁၀၀  ဦးကျော်အပါအဝင် လက်နက်မဲ့အရပ် သား  ၄,၀၀၀ ကျော်တို့ကို  သတ်ဖြတ်ခဲ့သည့် အကြမ်းဖက် NUG နှင့် PDF ဆိုသူတို့၏ အကြမ်းဖက်လုပ်ရပ်များကို ရှုတ်ချရန် ပျက်ကွက်ခဲ့ သည်။   ယင်းဆုံးဖြတ်ချက်အဆိုတွင်     အမုန်းစကားမြောက်သည့် အချက်များနှင့် နိုင်ငံအတွင်း    မတူညီသော    အသိုက်အဝန်းများ အကြား    အယူဝါဒကွဲပြားမှုနှင့်   တင်းမာမှုများကို    ပိုမိုမြင့်တက် စေနိုင်သည့်အချက်များ   ပါဝင်သည်။  စိတ်ကူးယဉ်တီထွင်ဖန်တီး ထားသော  စွပ်စွဲချက်များပါဝင်သည့်  ယင်းဆုံးဖြတ်ချက်အဆိုကို အတည်ပြုခြင်းဖြင့်   မြန်မာနိုင်ငံအရေးကိစ္စအတွက်   လက်တွေ့ကျ သော   အဖြေရှာဖွေရာတွင်    မည်သို့မျှ    အထောက်အကူပြုနိုင်မည် မဟုတ်ပါ။ 

အဆိုပါ ဆုံးဖြတ်ချက်အဆိုကို အတည်ပြုရာတွင် ပါဝင်ပတ်သက် ခြင်းမရှိသော  မိတ်ဆွေနိုင်ငံများကို  မြန်မာနိုင်ငံက  ကျေးဇူးတင်ရှိ ကြောင်း ဖော်ပြအပ်သည်။ တစ်ချိန်တည်းတွင် အချုပ်အခြာအာဏာ ပိုင်နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံ၏   ပြည်တွင်းရေးကို   ဝင်ရောက်စွက်ဖက်သည့် ဆုံးဖြတ်ချက်အဆိုပါ ထိပါးသော ဖော်ပြချက်များကို မြန်မာနိုင်ငံက လက်မခံနိုင်ပါ။

နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံတည်းအပေါ် ပစ်မှတ်ထားချမှတ်သည့် ဆုံးဖြတ်ချက်အဆိုများအပေါ်  ဆန့်ကျင်သည့်  မြန်မာနိုင်ငံ၏  ခိုင်မြဲ သော  ရပ်တည်ချက်အရလည်းကောင်း၊  ယခုအဆိုတွင်  ပါဝင်သည့် သိမ်းကျုံးစွပ်စွဲချက်များအရလည်းကောင်း၊  လက်သင့်ခံနိုင်ဖွယ်မရှိ သည့်  တောင်းဆိုချက်များအရလည်းကောင်း  မြန်မာနိုင်ငံက  ယခု ဆုံးဖြတ်ချက်အဆိုကို  လုံးဝပယ်ချ၍  ပါဝင်ပတ်သက်မှုမရှိကြောင်း ဖော်ပြအပ်သည်။ ထို့အပြင် လက်ရှိတွင် “NUG” ဆိုသည့် အကြမ်းဖက် အဖွဲ့ကို ကိုယ်စားပြုလျက်ရှိသော ကျော်မိုးထွန်း၏ ပါဝင်တက်ရောက် ခြင်း၊ မိန့်ခွန်းပြောကြားခြင်းနှင့် အခြားလုပ်ရပ်များကိုလည်း ခြွင်းချက် မရှိ ကန့်ကွက်ပယ်ချသည်။ 

နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန
နေပြည်တော်
၂၀၂၂ ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာလ ၁၈ ရက်။